ESKİ UYGURCADA KILINIŞ KATEGORİSİ BAĞLAMINDA tüket- YARDIMCI FİİLİ
(THE AUXILIARY VERB tüket- IN THE CONTEXT OF THE CATEGORY OF ACTIONALITY IN OLD UYGHUR
)
|
Yazar
|
:
Öğr. Gör. Dr. Esin Ağca
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
10
|
|
Sayı |
:
30
|
|
Sayfa |
:
190-200
|
Özet
Türk dilinin ilk yazılı metinlerinden bugüne belirli kurallar çerçevesinde formüle edilmiş kategorilerinden biri olan fiil birleşmeleri hakkında birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar son zamanlarda fiil birleşmelerinin gramerleşme, kiplik ve kılınış alanlarında yoğunlaşmıştır. Tarihsel ve modern Türk yazı dillerindeki fiil birleşmeleri incelendiğinde, Türk dilinin farklı evrelerinde, yeni yardımcı fiillerin ortaya çıktığı görülmektedir. Bu yazıda, Türk dilinin ilk yazılı metinlerinden itibaren çeşitli türevleri ile tanıklanan tüke- fiilinin anlamı ve türevleri üzerinde durulacaktır. Özellikle Eski Uygur Türkçesinin Budist metinlerinde tanıklanabilen fiil + ünlü zarf-fiil eki + tüket- şeklindeki yapı çerçevesinde tüket- yardımcı fiilinin fiil birleşimindeki rolü ve anlamı değerlendirilecektir. Eski Uygur Türkçesi metinlerindeki tüket- fiilinin hangi süreçlerden geçerek yardımcı fiile dönüştüğü meselesi ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler
Eski Uygur Türkçesi, Birleşik Fiiller, Yardımcı Fiil, Kılınış, tüket-
Abstract
There have been many studies on verb combinations, one of the categories that have been formulated within the framework of certain rules since the first written texts of the Turkic language. These studies have recently focused on the grammarization, modality, and actionality of verb combinations. When the verb combinations in historical and modern Turkic written languages are researched, it is seen that new auxiliary verbs have emerged in different phases of the Turkic language. In this article, the meaning and derivatives of the verb tüke-, which has been witnessed with its various derivatives since the first written texts of the Turkic language, will be emphasized. The role and meaning of the auxiliary verb tüket- in the verb combination will be evaluated within the framework of the structure of verb + vowel adverb suffix + tüket-, which can be witnessed especially in the Buddhist texts of Old Uyghur Turkic. It will be discussed through which processes the verb tüket- in Old Uyghur Turkic texts turns into an auxiliary verb.
Keywords
Old Uyghur Turkic, Compound Verbs, Auxiliary Verb, Actionality, tüket-