İRAN ÂŞIKLARINDA DUDAK DEĞMEZ
(IRAN MINISTREL "DUDAK DEĞMEZ" POEMS
)
|
Yazar
|
:
Ahmad Salahi
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
11
|
|
Sayı |
:
32
|
|
Sayfa |
:
199-207
|
Özet
Türk dünyasında İran âşıklık geleneği önemli bir yer tutmaktadır. İran’da Türklerin yaşadığı hemen hemen bütün bölgelerde söz konusu gelenekten bahsetmek mümkündür. Bölge aşıklarında görülen dudak değmez şiir geleneği yalnızca çok yetkin ve geniş bir kelime dağarcığına sahip âşıkların oluşturabileceği bir şiir biçimidir. Dudak değmez şiirlerinde b, p, f, v, m harfleri olmamalıdır, aksi takdirde şairin veya âşığın dudakları arasına koyduğu keskin bir çubuk veya iğne dudaklarını yaralamasına sebep olacaktır. Bu çalışmada İran’da dudak değmez geleneğine bağlı olan âşıklardan Âşık Hasta Kasım, Âşık Hekim Telim Han, Âşık Miskin Hüseyin Balovlu, Âşık Vali Miskinli, Âşık Kaşam Caferi, Ululu Âşık Karim, Sakineh Elyas Kızı, Sadruddin Ağayi (Atef), Kanber Hakiki, Âşık Eloğlu, Âşık Hüseyin Sai’nin şiirlerine yer verilecektir. Çalışmada hem geçmiş dönemde yaşamış ve geleneğe bağlı kalmış âşıkların hem de hayatta olan ve geleneği sürdüren âşıkların biyografileri ve şiirleri ele alınacaktır. Netice itibarıyla bölgede var olan geleneğin Türkiye ve Azerbaycan sahalarıyla aynı işlevle varlığını sürdürdüğü tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
İran, Âşıklık Geleneği, Âşık, Dudak Değmez, Lebdeğmez.
Abstract
Iranian minstrel tradition has an important role in the Turkish world. It is possible to talk about this tradition in almost all regions where Turks live in Iran. Dudak değmez (not touching lips) poems is one of the types of poetry that can be seen among professional minstrels who have a very competent and wide vocabulary. The “b, p, f, v, m” letters should not be in the poems because they cause the lips to stick (touching) together. The presence of these letters will cause the sharp stick or needle that is placed between the poet's or minstrel lips to injure and damage their lips. In this manuscript, the famous Turkish minstrel and poets (in Iran) in the field of dudak değmez (not touching lips) poems will be investigated. They include “Hasta Kasım, Hekim Telim Han, Miskin Hüseyin Balovlu, Vali Miskinli, Kaşam Caferi, Ululu Karim, Sakineh Elyas Kızı, Sadruddin Ağayi (Atef), Kanber Hakiki, Eloğlu and Hüseyin Sai”. In this study, the biographies of both the minstrels who lived in the past and adhered to the tradition and the minstrels who are alive and continue the tradition will be discussed. As a result, it is seen that the tradition existing in the region continues to exist with the same function in Türkiye and Azarbaijan.
Keywords
Iran, Tradition of Minstrel, Minstrel, Dudak Değmez, Lebdeğmez.