ERKİLETLİ ÂŞIK HASAN’IN ÂŞIKLIK GELENEĞİ İÇİNDEKİ YERİ ÜZERİNE BAZI TESPİTLER
(SOME FINDINGS ON ERKİLETLİ ÂŞIK HASAN'S PLACE IN THE TRADITION OF MINSTRELSY
)
|
Yazar
|
:
Funda Aydın
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
11
|
|
Sayı |
:
33
|
|
Sayfa |
:
234-244
|
Özet
Temelleri kam-şamanlara kadar dayandırılan ve İslamiyet’in kabulünden on altıncı yüzyıla kadar sosyokültürel açıdan değişim süreci geçiren ozanlık geleneği bu süreçten sonra yerini “âşıklık” geleneğine bırakmıştır. Pek çok güçlü ismi yetiştiren bu gelenek on sekizinci yüzyıl sonları on dokuzuncu yüzyıl başlarında Anadolu’da Erkiletli Âşık Hasan gibi önemli bir âşığı da edebiyatımıza ve kültürümüze kazandırmıştır. Sözlü kültür ortamında icralarını gerçekleştiren âşığın şiirlerinin savaşlar döneminde bir subay tarafından alınıp götürülmesi gelenek içindeki yeri hakkında yapılacak yorumları kısıtlamıştır. Dönemin güçlü isimlerinden biri olan Develili Seyranî ile atışma yaparak onu yenmesine ve onun ustası olmasına rağmen âşığın adı ve şiirleri bu sebeple yaygınlık kazanamamıştır. Öyle ki bugün dahi elektronik kültür ortamlarında sıklıkla duyulan ve pek çok sanatçı tarafından seslendirilen “Erkilet Güzeli” türküsünün de icracısı olmasına karşın bu türkü anonim olarak kayıtlara geçmiştir.
Bu makalede adı çok duyulmayan ve anılmayan ancak yaşadığı dönemin usta âşıklarından kabul edilen Âşık Hasan’ın gelenek içindeki yeri tespit edilmeye ve Kayseri âşıklık geleneğine tesiri üzerinde durulmuştur. Etkilediği ve etkilendiği diğer âşıklar ile klasik dönem şairleri belirlenmiştir. Bu doğrultuda Erkiletli Âşık Hasan’ın âşıklığını etkileyen hususlar, içerisinde bulunduğu sosyokültürel çevreler ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Erkiletli Âşık Hasan, Kayseri, Âşık, Âşıklık Geleneği, Şiir Sanatı.
Abstract
The tradition of minstrel, which was based on the kam-shamans and underwent a socio-cultural change process from the acceptance of Islam to the 16th century, left its place to the tradition of "minstrel" after this process. This tradition, which raised many powerful names, brought an important lover like Erkiletli Âşık Hasan to our literature and culture in Anatolia at the end of the eighteenth century and the beginning of the nineteenth century. The fact that the poems of the minstrel, who performed in the oral culture environment, were taken away by an officer during the wars, limited the comments about his place in the tradition. Despite the fact that he defeated one of the powerful names of the period, Develili Seyrani, by quarreling with him and became his master, the name and poems of the minstrel did not become widespread for this reason. So much so that although he is the performer of the song "Erkilet Güzeli", which is frequently heard in electronic cultural environments and sung by many artists, this song has been recorded anonymously.
In this article, the place of Âşık Hasan, whose name is not heard and mentioned much, but who is accepted as one of the master minstrels of his time, in the tradition and his influence on the Kayseri minstrel tradition are emphasized. Other minstrels and classical period poets that he influenced and were influenced by were determined. In this direction, the issues affecting the love of Erkiletli Âşık Hasan and the socio-cultural environments he was in were discussed.
Keywords
şık Hasan from Erkiletli, Kayseri, Minstrel, Minstrelsy Tradition, Poetry