TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDA TOPRAKLA İLGİLİ DUA SÖZLERİ: TEMATİK İÇERİK ANALİZİ
(BLESSING WORDS RELATED TO SOIL IN TURKEY TURKISH DIALECTS: THEMATIC CONTENT ANALYSIS
)
|
Yazar
|
:
Sema Bal
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
11
|
|
Sayı |
:
33
|
|
Sayfa |
:
245-264
|
Özet
Bir tarım toplumu olagelmiş Türkiye Türkçesi ağız konuşurlarının yaşamında toprak kavramı hem manevi hem maddi olarak merkezde bulunmaktadır. Gündelik yaşamında toprakta çalışan, toprakla iç içe yaşayan bu toplum, dini inançlarından ötürü yaratılışı, ölümü, yaşamını sürdürmesini sağlayan “rızkını”, toprak üzerinden Allah’a bağlamıştır. Bu nedenle dua ederken, iyi dileklerde bulunurken, kendisi veya başkası için Allah’tan bir lütuf isterken bunun toprak aracılığıyla gelmesini beklemektedir. Türkiye Türkçesi ağız konuşurlarının toprakla kurdukları ilişkinin dua sözlerinde nasıl ifade bulduğunu anlamak amacıyla yapılan bu çalışmada, ağız araştırmacılarının eserlerinde yer alan deşifre ağız metinlerinden derlenmiş olan toprakla ilgili dua sözleri metin içinde geçtikleri bağlamlar da dikkate alınarak Tematik İçerik Analizi yöntemiyle incelenmiştir. Önce satır satır taranan ağız metinlerinden içinde toprak sözcük ve ifadeleri geçen dualar bağlamlarıyla birlikte fişlenmiştir. Daha sonra, belirlenmiş olan üç araştırma sorusu doğrultusunda dualardaki veriler kodlanarak sekiz ortak tema tespit edilmiştir. Belirlenen temalar duaların, hangi durumda, kime yönelik olarak, hangi niyetlerle edildiğini ortaya koymaktadır. Temalara göre tasnif edilen dualar anlamsal olarak yorumlanmış, çalışmanın asıl odak noktası olan toprak sözlerinin dualardaki anlam ve işlevleri ilgili başlıklar altında açıklanmaya çalışılmıştır. Dua edilirken hangi temalar kapsamında topraktan bahsedildiği, toprak anılırken hangi bağlamlarda hangi sözcüklerin seçildiği ve bu toprak sözleriyle hangi kavramların kast edildiği saptanmıştır. Böylece toprakla ilgili duaları üzerinden Türkiye Türkçesi ağız konuşurlarının zihnindeki toprak algısının aydınlatılması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Türkiye Türkçesi Ağızları, Anadolu Ağızları, Toprak, Dua, Dualar, Dua Sözleri
Abstract
Being an agricultural society Turkey Turkish dialect speakers have the concept of “soil” at the core of their lives both spiritually and materially. People of this society who work on soil in their daily lives and live intertwined with the soil have connected the creation, death, and earning of their "livelihood" to God through the soil due to their religious beliefs. Therefore, they expect it to come through the soil while praying, making good wishes, asking for divine grace for themselves or others. In this study, which made to understand how the relationship between Turkey Turkish dialect speakers and soil is expressed through words of prayer, prayer words about soil which were compiled from the transcribed dialect texts found in the works of dialect researchers were analysed through Thematic Content Analysis method by taking their contexts into consideration. First of all prayer words containing soil phrases were tagged and collected with their contexts by scanning transcribed dialect texts line by line. Afterwards eight common themes have detected by coding the data in the prayings in accordance with three identified research questions. The determined themes reveal in which situations, for whom and for what intentions prayers were said. Thematically categorized prayers have analyzed semantically and meanings and functions of soil phrases which are the focal point of the research are tried to be explained under relevant headings. It was evaluated within which themes the soil was mentioned in prayers, in which contexts which words were chosen when mentioning the soil, and which concepts were meant by these soil phrases. Thus, soil concept in the perception of the Turkey Turkish dialect speakers is tried to be enlightened over their soil related prayers.
Keywords
Turkey Turkish Dialects, Soil, Prayer, Prayer Words, Prayers, Blessing, Blessing Words, Blessings