III. MURAD’IN TÜRKÇE DÎVÂN VE KİTÂBÜ’L-MENÂMÂT ADLI ESERLERİNDEKİ İŞTİKAK VE TEKRİR SANATI ÖRNEKLERİ ÜZERİNDEN BİR ÜSLUP DEĞERLENDİRMESİ
(A STYLE EVALUATION ON MURAD III'S EXAMPLES OF THE ART OF ISTIKAK AND REPEAT IN THE TURKISH DÎVÂN AND KİTÂB AL-MENÂMÂT
)
|
Yazar
|
:
Dr. Ahmet Kemal Gümüş
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
11
|
|
Sayı |
:
34
|
|
Sayfa |
:
254-275
|
Özet
Bu çalışma, Osmanlı Devleti’nin topraklarının en geniş sınırlarına ulaştığı bir dönemin sultanı olan III. Murad’ın [ö. 1003/1595] Türkçe Dîvân ve Kitâbü’l-Menâmât adlı eserlerinde çok sık bir biçimde kullandığı tekrir ve iştikak sanatı örnekleri hakkındadır. Bununla beraber ismi Murad ve mahlas olarak kullandığı Murâdî lafızlarını kelimenin gâye, istek, amaç vb. anlamları ile birlikte mükerrer bir biçimde kullandığı örnekler incelenecektir. III. Murad’ın, şeyhi Şücâ’ya yazdığı, günlük hadiseleri aktardığı, tasavvufa dair merak ettiklerini sorduğu, ruhi bunalımlarını ve manevi yolculuğunu paylaştığı mektuplarında dili oldukça sade, anlaşılır ve tasannudan uzaktır. Uyku ile uyanıklık arasında bir hâldeyken işittiği nidâları, vâkı’aları, kendisine gelen ilhamları; gördüğü rüyaları aktarılırken dil birden değişmekte, özellikle tekrir ve iştikak sanatı örnekleri sıkça karşımıza çıkmaktadır. Bu durum şiirlerinde de geçerlidir. Tasavvuf vadisi dışındaki gazellerinde kullandığı dil ile tasavvufi şiirlerindeki dili birbirinden farklı olan III. Murad’ın bu dil tercihi eserlerinden örneklerle ortaya konulacaktır.
Anahtar Kelimeler
III. Murad, Kitâbü’l-Menâmât, İştikak, Tekrir, Terdid, Üslup
Abstract
This study is about Sultan Murad III [d. 1003/1595], it is about the examples of repetition and follow-up art, which he frequently uses in his Turkish Dîvân and Kitâb al-Menamat. However, his name is Murad and he uses the phrases of Murâdî as a pseudonym for the purpose, desire, purpose, etc. of the word. The examples used repeatedly with their meanings will be examined. The language of Murad III letters to his sheikh Şücâ, in which he conveyed daily events, asked what he was wondering about sufism, and shared his spiritual depression and spiritual journey, is quite plain, understandable and far from hypocrisy. The cries he heard when he was in a state between sleep and wakefulness, the facts, the inspirations that came to him; while the dreams he saw are being conveyed, the language suddenly changes, especially the examples of repetition and subordination art are frequently encountered. This is also true for his poems. The language he used in his ghazals outside the sufi valley and the language in his sufi poems were different from each other. This language preference of Murad III will be revealed with examples from his works.
Keywords
Murad III, Kitâb al-Menamat, Istikak, Tekrir, Terdid, Wording