KOLEKTİF BİLİNÇDIŞININ YANSIMASI: SEKSEN GÖZ MASALININ ARKETİPSEL SEMBOLİZM BAĞLAMINDA İNCELENMESİ
(REFLECTION OF THE COLLECTIVE UNCONSCIOUS: AN EXAMINATION OF THE TALE OF EIGHTY EYES IN THE CONTEXT OF ARCHETYPAL SYMBOLISM
)
|
Yazar
|
:
Dr. Hakan TİKDEMİR
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
13
|
|
Sayı |
:
40
|
|
Sayfa |
:
192-208
|
Özet
Carl Gustav Jung’un geliştirdiği “arketip” kavramı, halk anlatılarının psikanalitik açıdan incelenmesinde önem arz eder. Jung’a göre, bilinçdışının kişisel ve kolektif katmanları bulunmaktadır. Kolektif bilinçdışı, insanlığın ilkel zamanlardan bu yana taşıdığı, ortak deneyimlerin ve içsel imgelerin kaynağını oluşturan evrensel bir zihin yapısını temsil eder. Bu yapının en belirgin unsurları olan arketipler, insanların ortak korkularını, arzularını, çelişkilerini ve değerlerini sembolik bir dille ifade eden kalıplardır. Jung, arketiplerin insan psikolojisi üzerindeki etkilerini incelerken “Gölge,” “Yüce Birey,” “Persona” “Anima/Animus” gibi temel arketipler üzerinde durmuştur. Özellikle masallar, mitler ve halk hikayelerinde kendini gösteren bu arketipler, bireylerin içsel dünyalarını, ruhsal yolculuklarını ve psişik dönüşümlerini evrensel bir dil aracılığıyla yansıtmaktadır. Bu konuda Joseph Campbell ise arketipleri, kahramanın yolculuğunu temsil eden “ayrılma-erginlenme-dönüş” aşamaları çerçevesinde detaylandırmış ve sistematik hale getirmiştir. Halk anlatıları, toplumların kolektif bilinçdışını yansıtan, sembolik anlamlar taşıyan kültürel eserlerdir. Masallar, bu anlatı türünün en belirgin örneklerinden biri olarak arketipsel yapılarıyla insanın içsel yolculuğunu ve psikolojik olguları yansıtır. Masallarda yer alan arketipler, bireysel ve toplumsal bilinçdışının izlerini sürerek, psikolojik olguları anlamamıza katkı sağlar. Bu bilgilerden hareketle çalışmada, Naki Tezel’in Türk Masalları eserinde yer alan Seksen Göz masalı çözümlenmiş, kahramanın olgunlaşma süreci arketipsel sembolizm bağlamında incelenmiş, tespit edilen arketiplerin kahramanın çocukluktan erginliğe geçişini sembolize ettiği tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Arketip, Sembolizm, Jung, Masal, Seksen Göz.
Abstract
The concept of “archetype” developed by Carl Gustav Jung provides frameworks for the psychoanalytic examination of folk narratives. According to Jung, the unconscious has personal and collective layers. The collective unconscious represents a universal mind structure that humanity has carried since primitive times and that forms the source of common experiences and internal images. Archetypes, the most prominent elements of this structure, are patterns that express people’s common fears, desires, contradictions and values in a symbolic language. While examining the effects of archetypes on human psychology, Jung focused on basic archetypes such as “Shadow,” “Supreme Individual,” “Persona,” “Anima/Animus.” These archetypes, which especially manifest themselves in fairy tales, myths and folk stories, reflect the inner worlds, spiritual journeys and psychic transformations of individuals through a universal language. In this regard, Joseph Campbell detailed and systematized these archetypes within the framework of the “separation-initiation-return” stages representing the hero’s journey. Folk narratives are cultural works that reflect the collective unconscious of societies and carry symbolic meanings. Fairy tales, as one of the most prominent examples of this type of narrative, reflect the inner journey of man and psychological phenomena with their archetypal structures. The archetypes in fairy tales contribute to our understanding of psychological phenomena by tracing the traces of the individual and social unconscious. Based on this information, the study analyzed the fairy tale “Eighty Eyes” in Naki Tezel’s work “Turkish Tales”, examined the maturation process of the hero in the context of archetypal symbolism, and determined that the archetypes identified symbolized the hero’s transition from childhood to adulthood.
Keywords
Archetype, Symbolism, Jung, Fairy Tale, Eighty Eyes.