KUZEY MAKEDONYA’DA ANLATILAN BİR KESİKBAŞ EFSANESİ: “SARI KIZLAR EFSANESİ” ÜZERİNE BİR İNCELEME
(A Legend of a Beheaded Saint Told in North Macedonia: An Analysis of the “Legend of the Sarı Kızlar”
)
|
Yazar
|
:
Doç. Dr. Selçuk Kürşad KOCA
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
13
|
|
Sayı |
:
40
|
|
Sayfa |
:
1-12
|
Özet
Türk halk anlatıları içerisinde efsaneler, hem geçmişin bir yansıması hem de toplumların kültürel belleğinin önemli bir parçası olarak değerlendirilir. Bu bağlamda, Kuzey Makedonya Türkleri arasında anlatılan efsaneler, tarihi olayları destansı bir dille yeniden yorumlayarak kültürel aktarımı sağlamaktadır. Sarı Kızlar Efsanesi de bu anlatılardan biri olup, özellikle Kocacık kalesinin Türkler tarafından fethiyle ilişkilendirilmektedir.
Bu çalışmada, Kuzey Makedonya Türkleri arasında anlatılan ve Kocacık merkezli bir anlatı olan Sarı Kızlar Efsanesi ele alınmaktadır. Efsane, yapı, konu, muhteva özellikleri ve işlevleri yönünden incelenmiş, anlatının toplumsal hafızadaki yeri irdelenmiştir. Çalışma sonucunda, efsanenin tarihi olayları mitolojik ve destansı öğelerle birleştirdiği ve özellikle “Kesikbaş” motifi ile Türk anlatı geleneği içerisinde önemli bir konumda olduğu görülmüştür.
Bu tür anlatılar, Türk kültürel mirasının korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması açısından büyük değer taşımaktadır.
Bu çalışmada, Sarı Kızlar Efsanesi, anlatı yapısı, konu, muhteva ve işlevleri açısından detaylı bir şekilde ele alınacak; efsanenin, Türklerin Balkan fetihleri bağlamında nasıl şekillendiği ve halk kültürü üzerindeki etkisi değerlendirilecektir. Ayrıca, Osmanlı’nın fetih stratejilerinin halk anlatılarıyla nasıl iç içe geçtiği ve efsanelerin toplumsal hafızadaki yeri incelenecektir. Böylece, efsanelerin yalnızca halk hikâyeleri olmadığını, aynı zamanda toplumların tarihî mirasını, değerlerini ve kültürel kimliklerini yansıtan önemli birer sözlü gelenek olduğunu ortaya koymak amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Sarı Kızlar Efsanesi, Kuzey Makedonya Türkleri, halk anlatıları, Kesikbaş motifi, mitolojik öğeler.
Abstract
Legends, as a part of Turkish folk narratives, serve both as a reflection of the past and as a significant component of the cultural memory of societies. In this context, the legends narrated among the Turkish community in North Macedonia reinterpret historical events in an epic manner, ensuring cultural transmission. The Sarı Kızlar (Yellow Girls) Legend is one such narrative, particularly associated with the conquest of Kocacık Castle by the Turks.
This study examines the Sarı Kızlar Legend, which is told among the Turkish community in North Macedonia and is centered around Kocacık. The legend is analyzed in terms of its structure, themes, content, and functions, while its place in social memory is also scrutinized. The findings indicate that the legend merges historical events with mythological and epic elements and holds a significant place within the Turkish narrative tradition, especially due to the presence of the Kesikbaş (Beheaded) motif.
Such narratives play a crucial role in preserving Turkish cultural heritage and passing it on to future generations. In this study, the Sarı Kızlar Legend will be examined in detail in terms of narrative structure, themes, content, and functions. Additionally, the study will explore how the legend was shaped within the context of Turkish conquests in the Balkans and its impact on folk culture. Furthermore, the integration of Ottoman conquest strategies with folk narratives and the role of legends in social memory will be analyzed. In doing so, this research aims to demonstrate that legends are not merely folk tales but also significant oral traditions that reflect the historical heritage, values, and cultural identity of societies.
Keywords
Sarı Kızlar Legend, Turkish community in North Macedonia, folk narratives, Beheaded Saint motif, myt