24 DİVAN ŞAİRİ ADINA TERTİP EDİLMİŞ BİR KUR’A FÂL-NÂMESİ ÜZERİNE
(ON A DRAWING OF LOTS FÂL-NÂME (ORACULAR BOOK USED IN FORTUNE-TELLING) WHICH WAS COMPOSED ON BEHALF OF THE 24 DIVÂN POETS
)
|
Yazar
|
:
Doç. Dr. Neslihan Koç Keskin
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2016
|
|
Sayı |
:
6
|
|
Sayfa |
:
88-118
|
Özet
Yıldıznâme, tefe’’ülnâme, hurşîdnâme, ihtilâcnâme, kıyâfefetnâme ve kehânetnâme gibi farklı birçok adla yazılmış fâlnâmeler, geleceğin bilinmesi amacıyla kaleme alınmış yoruma dayalı eserlerdir.
Osmanlı’nın fal kültürü, edebiyat geleneğine de yansımıştır. Hamdullah Hamdî’nin Kıyâfet-nâme’si, Cem Sultan’ın Fâl-i Reyhân-ı Cem Sultan’ı, Zaîfî’nin Fâl-i Murgân’ı, Kefeli Hüseyin’in Râz-nâme’si, Fedâyî’nin Fâl-nâme-i Kurân-ı Azîm’i konuyla ilgili belli başlı eserlerdir.
Bu makalede Emrî, Bâkî, Cevrî, Hayretî, Hayâlî, Zerrâkî, Zâtî, Rûhî, Sürûrî, Şehrî, Sun’î, Tıflî, Zuhûrî, Ubeydî, Gınâyî, Fuzûlî, Kabûlî, Keşfî, Lâmi’î, Meşâmî, Nef’î, Visâlî, Hem-demî ve Yahyâ adlı divân şairlerinin dilinden yazılmış, müellifi kesin olarak bilinmeyen manzûm bir falnâme metni incelenmiştir. Osmanlı Türkçesi alfabesine göre sıralanmış ve adı geçen Divân şairlerinin dilinden yazılmış 24 fal niyeti eserin konusunu oluşturur. Eserde, her varağın a ve b sayfalarında; iki divan şairinin adı ve farklı konulara ait aaxa şeklinde kafiyelenen altışar dörtlük yer almıştır. Divân şiirinde falnâme geleneğinden kısaca bahseden bir girişten sonra eser incelenmiş, Falnâme’nin transkribeli çeviri yazısı ve eski harfli metninin tıpkıbasımı makalenin sonunda yer almıştır.
Anahtar Kelimeler
Divân edebiyatı, fâlnâme, manzum fâlnâme, kur’a falı, niyet falı
Abstract
Falnâmes (oracular books used in fortune-telling), which have been written with many different names, such as yıldıznâme, tefe’’ülnâme, hurşîdnâme, ihtilâcnâme, kıyâfetnâme and kehânetnâme, are works written based on interpretation with the objective of knowing the future.
The fortune-telling culture of the Ottomans was also reflected in the literary tradition. The well-known works related to the subject are the Kıyâfet-nâme by Hamdullah Hamdî, the Fâl-i Reyhân-ı Cem Sultan by Cem Sultan, the Fâl-i Murgân by Zaîfî, the Râz-nâme by Kefeli Hüseyin and the Fâl-nâme-i Kur’ân-ı Azîm by Fedâyî.
This article examined a falnâme text written in verse by a definitely unknown author, which was written in the language of the divân poets with the names of Emrî, Bâkî, Cevrî, Hayretî, Hayâlî, Zerrâkî, Zâtî, Rûhî, Sürûrî, Şehrî, Sun’î, Tıflî, Zuhûrî, Ubeydî, Gınâyî, Fuzûlî, Kabûlî, Keşfî, Lâmi’î, Meşâmî, Nef’î, Visâlî, Hem-demî and Yahyâ. The work constitutes the subject of 24 fortune-telling intentions, which are written in the language of the aforementioned Divân poets listed above and according to the Ottoman Turkish alphabet. The recto (r) and verso (v) folios of every leaf of the work, include the name of two divân poets and six each quatrains that rhyme in the form of aaxa for the different subjects explained. The work was examined after a short introduction that mentions the falnâme tradition in divân poetry. The transcribed written translation of the Falnâme and the facsimile of the work with the former alphabet have been given at the end of the article.
Keywords
Divân literature, fâlnâme, fâlnâme written in verse, drawing of lots fortune-telling, fortune-telli