+DIr- EKİ ÜZERİNE
(On +DIr- SUFFIX
)
|
Yazar
|
:
Doç. Dr. Kaan YILMAZ
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2016
|
|
Sayı |
:
6
|
|
Sayfa |
:
79-87
|
Özet
Gramercilik geleneğimizde yaygın olarak “bildirme eki” terimiyle karşılanan; Eski Uygur Türkçesinden itibaren tur- fiilinin anlam kırıntısını taşıyan ekleşmiş biçimiyle cevheri ek fiil fonksiyonunu icra eden bir morfolojik unsurun varlığı başından beri dilcilerin dikkatini çekmiştir.
Türk dilinde kelime +/- ek ilişkisinin ortaya çıkardığı sonuçların tespitinde birtakım gelenekçi yaklaşımların tesiriyle üst ve alt kategorileri ve bunlar arasındaki hiyerarşik ilişkileri tespit etmede zorluk çekildiği aşikardır. Bu zorluklardan biri de gramer külliyatımızda genellikle “+DIr bildirme eki” diye anılan unsurun tespit, tarif ve tasnif sürecinde kendini göstermiştir.
Bu makalede +DIr- cevheri ek fiilinin özellikle kelimeden eke dönüştükten sonraki süreçte ne olup ne olmadığıyla ilgili ortaya çıkan değerlendirmelerden oluşan ve son haliyle oldukça karmaşık görünen gramerlik yorumlar, münhasıran bu ek üzerine yazılmış metinler üzerinden takip edilmek suretiyle bir incelemeye tabi tutulacaktır.
Sonuç olarak yeterince tartışılmadığı düşünülen +DIr- cevheri ek fiilli cümlelerin bir başka cümlenin öğesi olarak görevlendirilmesi durumunda ortaya çıkan ve kelimenin veya cümlenin yapısındaki değişimle ilişkilendirilen örneklerin aslında böyle bir değişime yol açmadığı vurgulanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Şekil bilgisi, ek, cevheri ek fiil, bildirme, cümle
Abstract
The existence of a morphological element which functions as a copula, given as “bildirme eki” in Turkish linguistic tradition and from the period of Old Uighur period it has had the meaning particles of the verb tur- , has had the attention of linguists.
It is obvious that some problems have been experienced in determining sub and top categories and hierarchical relations on the basis of some traditionalist approaches in explaining the relation of word+/- suffix in Turkish language. One the problems is determining, explaining and classification process of the element called “+DIr bildirme eki” in our linguistic corpus.
In the present article, grammatical comments which seem complex in the final analysis as to the what the copula of +DIr- and what it is not have been analyzed form the point of view of studies exclusively conducted on this morpheme.
As a result, it has been stated that the copula of +DIr- in the sentences which has it, does not cause a change when it is used for another an element of other sentences and the structure of the sentences does not also change.
Keywords
Morphology, suffix, copula, indication, sentence