AZERBAYCAN SÖZLÜK FONUNUN OLUŞUMUNDA FUZULİ'NİN YERİ
(FİZULİ’S POSITION IN THE FORMATION OF THE AZERBAIJAN WORD STOCK
)
|
Yazar
|
:
Hasanova Aynure
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2016
|
|
Sayı |
:
7
|
|
Sayfa |
:
254-257
|
Özet
Tarihsel birlikte teşekkül etmiş Azerbaycan ve fars dilleri birbirinin gelişmesinde ve zenginleşmesinde önemli rol oynamıştır. Buna kanıt olarak modern dilinde fars diline ait çok sözcük alınmalarına varoluşu. Dilimizin zenginleşmesinde özel bir yer tutan karşılıklı ilişkiler sırasında oluşan boşlukların doldurulmasında aktif rol oynayan fars alınmaları hem semantik hem de yapısal bakımdan ilginçtir
Fars kelimelerinin Azerbaycan dilinde işlenmesi modern dilbilimcilerin ilgilendiği ve önem verdiği en güncel problemlerden biri olarak kabul edilir. Farsça kökenli kelimelerin zaman zaman Azerbaycan edebi diline dahil olarak, kendi sözcük ilişkilerini genişletmesi, anlamlarını değiştirerek semantik yönünden asıl Azerbaycan kelimeler olarak ortaya çıkması kaçınılmaz gerçektir. Dilimizde olan Fars kökenli kelimeleri belirlemek için, dil simgesel yanı sıra her iki halkın sahip olduğu edebi, tarihi, felsefi, dini, kültürel bakış açısına etki etmek gerekir. Bilindiği gibi, edebiyatımızın klasik dönemi de bu etkiden kenarda kalmamış, başta dahi Füzuli olmak üzere, Nesimi, Şirvani, Xeqani gibi klassikl?rimizin yaratıcılığında fars kökenli kelimelere özellikle tesadüf edilmiştir.
Fuzuli yaratıcılığını öğrenenlerin hepsi onun dilinde Azeri unsurlarının çoğunlukta ettiğini tartışmasız olarak kabul ederler. Elbette, burada sadece bu dilin gramer yapısındaki özellikler değil, aynı zamanda, kelimeler ve kelime yapısının bir bölümünü oluşturan frazeloji bileşikler de tasarlanmıştır. Türk bilim adamları ise bu açıdan onun dilinde bir tür "?c?milik" olduğuna işaret etmişlerdir. Çünkü Azerbaycan sözlerinin belli kısmı onların dilinde işlenen kelimelerden az da olsa farklıdır
Fuzuli dönemin sosyal-kültürel, siyasi ortamla ilgili olarak eserlerinde çalıştırdığı Azerbaycan sözlerinin üstünlüğüne, x?lqiliyin? yüksek önem vermiş, her zaman Azerbaycan dilinin halk içerisinde daha yaygın sözlerini kullanmaktan çekinmemiştir
Anahtar Kelimeler
Anahtar kelimeler: Füzuli dili, klassik şiir, sözlük terkibi, fars kök?nli kelimeler
Abstract
Fizuli’s position in the formation of the Azerbaijan word stock
Azerbaijani and Persian languages which developed together in their history played an important role in each other’s growth and richness. The existence of a lot of Persian lexical loanwords in the modern Azerbaijani language is proof of this fact. Persian loanwords which take an active part in the filling gaps met in the mutual relations that are considered special in the richness of our language are interesting both from semantic and structural standpoints.
The use of Persian words in the Azerbaijani language is one of the topical problems in which modern linguists are interested and attached significance to it. It is deniable truth that broadening its lexical relations Persian words gradually dropped into Azerbaijani literary language and appeared semantically as original Azerbaijani words by changing their meanings. For defining Persian words in our native language, it is important to be familiar with the literary, historical, philosophical, religious and cultural outlook of both nations besides linguistic sayings. We know that the classical period of our literature also influenced from it and Persian words are specially met in the Azerbaijani classical poets like Fizuli, Nassimi, Shirvani, Khagani’s works. All researchers of Fizuli’s activities undoubtedly affirm that Fizuli used Azerbaijani words a lot in his poems. They note this feature not only from the standpoint of grammatical structure, but also words and phraseological combinations which are considered a part of vocabulary. But Turkish scholars say there is some “awkwardness” in Fizuli’s language. This is because some Azerbaijani words are different from the words used in their language.
In his works Fizuli gave special significance to the national character of the Azerbaijani words connected with social-cultural and political condition of his period and never avoided from the use of Azerbaijani words being more popular among people.
Keywords
Keywords: Fizuli language, classical poetry, dictionary content, words of Persian origin