ANADOLU'DA YAZILAN İLK ESERLERDEN AKSARAYLI MAHMUD'UN KISSA-YI YUSUF ADLI MESNEVİSİ
(FROM ONE OF THE FIRST WORKS WRITTEN IN ANATOLIA: THE MESNEVİ, NAMED KISSA-YI YUSUF, BY AKSARAYLI MAHMUD
)
|
Yazar
|
:
Label
|
Label
|
|
Türü |
:
Diğer
|
|
Baskı Yılı |
:
2016
|
|
Sayı |
:
7
|
|
Sayfa |
:
1-14
|
Özet
Yusuf u Zeliha hikâyesi, Türk edebiyatının en çok okunan ve sevilen konularından birisidir. Bu yüzden 13. yüzyıldan itibaren çoklukla manzum olarak onlarca kez yeniden yazılmıştır.
Bu makalede, Kayseri'de yaşayan emekli öğretim görevlisi Rasim Deniz'in özel kütüphanesinde 21 numarada kayıtlı bulunan Kıssa-yı Yusuf adlı mesnevi tanıtılmaktadır. Mesnevinin ilk sayfasında yazarın adı Aksaralu Mahmud olarak verilmiştir. Bu kişinin 1323 yılında Farsça olarak Müsâmeretü’l-Ahbâr adlı bir tarih kitabı yazan Kerimüddin Mahmud-ı Aksarayî olduğu kanaatindeyiz. Müsâmeretü’l-Ahbâr'da yer alan Arapça ve Farsça şiirler Aksarayî'nin aynı zamanda şair olduğunu da göstermektedir.
Elimizdeki yazma eser bir mecmuadır. Kitap epey yıpranmış durumdadır. Bu mecmuanın 25b-80b yaprakları arasında yer alan mesnevinin tam adı Dâsitân-ı Kıssa-yı Yûsuf ʿaleyhi’s-selâm'dır. 55 varaktan oluşan mesnevinin sondan bir veya iki yaprağı eksiktir. Eserde 1585 beyit yer almaktadır. Mesnevinin içerisinde çeşitli uzunluklarda 15 gazel bulunmaktadır. Mesnevinin konu başlıkları Farsçadır. Eser, fāʿilātün fāʿilātün fāʿilün vezniyle yazılmıştır. Elimizdeki nüshada birçok beyitte vezin hataları bulunmaktadır. Eserin şimdiye kadar başka bir nüshası tespit edilememiştir. Son yaprağının kopuk olması sebebiyle, nerede ve kim tarafından istinsah edildiğine dair herhangi bir kayıt mevcut değildir.
Kaynaklara göre, Aksarayî 13. yüzyılın ilk yarısında doğup 1332-1333 tarihinde vefat etmiştir. Hem tarihî veriler hem de eserin dili mesnevinin XIII. yüzyılın ikinci yarısında yazıldığını göstermektedir. Bu tespitlere göre Kıssa-yı Yûsuf, Eski Anadolu Türkçesinin ilk eserlerinden birisidir. Fakat eserin tespit edebildiğimiz tek nüshasının istinsahı son dönemlere aittir. Bu yüzden arkaik birçok özellik metne tam olarak yansıtılamamıştır.
Çalışmamızda bu önemli eser bilim dünyasına tanıtılmakta, transkripsiyonlu örnek metinler ve tıpkıbasımlar verilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Eski Anadolu Türkçesi, Aksaraylı Mahmud, Kıssa-yı Yusuf
Abstract
Yusuf u Zeliha` story is one of the widely read and liked subjects of Turkish literature. Therefore it has been written since 13th century to this day mostly in verse and rewritten tens of times.
In this article, the mesnevi called Kıssa-yı Yusuf, which is recorded in the number 21 in retired instructor Rasim Deniz’s private library, is introduced. On first page of the Mesnevi, author’s name was given Aksarayli Mahmud. We consider that this is the person, Mahmud-ı Aksarayî, who wrote a history book in Persian, 1323, named Müsâmeretü’l-Ahbâr. Arabian and Persian poems in Müsâmeretü’l-Ahbâr shows that at the same time Aksarayî was a poet.
This written work is a journal. The book is highly worn off. Being among the 25b-80b pages of this journal the mesnevi’s entire name is Dâsitân-ı Kıssa-yı Yûsuf aleyhi’s-selâm. Consisting of 55 foils this mesnevi’s one or two pages from the last pages are missing. There are 1585 couplets in the work. In the mesnevi there are 15 odes in various lengths. Tittles of the mesnevi are Persian. The work was written in `fāʿilātün fāʿilātün fāʿilün` rhythm. On the copy we have there are rhythm errors in many of the odes. There could not been any copy of the work determined till this day. Since the last page is torn there is not any recording available about who copied and where it was copied.
According to resources, Aksarayî was born in the first half of the 13th century and died in 1332-1333. Both historical datum and the language of the work show that it was written in the second half of 13th century. According to these determinations Kıssa-yı Yûsuf is one of the first works of Old Anatolian Turkish. However the only copy that we could determine belongs to last periods. For this reason there are not many archaic features reflected to the text totally.
In our study this important work is introduced to science world, sample transcribed texts and facsimiles are given.
Keywords
Old Anatolian Turkish, Aksaraylı Mahmud, Kıssa-yı Yusuf