TÜRKÇE'DE {-(y)Xk} SIFAT-FİİL EKİNİN KULLANIMI VE İŞLEVLERİ
(THE USES AND FUNCTIONS OF PARTICIPLE {-(y)Xk} IN TURKISH
)
|
Yazar
|
:
Arş. Gör. Ceyhun Sarı
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2016
|
|
Sayı |
:
7
|
|
Sayfa |
:
233-244
|
Özet
Sondan eklemeli bir dil olan Türkçenin sisteminde fiilimsiler ve özellikle sıfat-fiil ekleri, şekil, anlam ve dizim açısından önemli görevler üstlenmektedir. Türkçeye kıvraklık ve akıcılık kazandıran bu tür ekler, Türkçeyi diğer dillerden ayıran önemli yapılar olarak görülmektedir. Türkçede kullanılan sıfat-fiil eklerinin büyük bir kısmı Eski Türkçeden beri çeşitli lehçe ve ağızlarda yaşayarak günümüze kadar gelmiş, bir kısmı da ya kullanımdan düşmüş ya da yerini yeni oluşan sıfat-fiil eklerine bırakmıştır. Bu makalede, Eski Türkçe metinlerde karşılaşılan ancak daha sonra çeşitli anlam ve görev değişiklikleriyle kullanım alanı değişen, günümüzde ise bazı Türkiye Türkçesi ağızları ile ölçünlü dilde uzantıları görülen {-(y)Xk} sıfat-fiil eki üzerinde durulacaktır. Türk dili alanında yapılan çeşitli çalışmalarda sözü edilen {-(y)Xk} eki, bazen sadece sıfat-fiil eki, fiilden isim yapma eki ya da zaman eki olarak ayrı ayrı, bazen de bunlardan bir kaçına örnek verilerek incelenmiştir. Çalışmada ise sıfat-fiil - zaman eki ilişkisi ile sıfat-fiil – sıfat ve sıfat-fiil - isim ilişkisinden yola çıkılarak {-(y)Xk} ekinin sıfat-fiil eki olarak kullanımına dikkat çekilecektir.
Anahtar Kelimeler
Türkçe, Sıfat-fiil Eki, Geçmiş Zaman Eki, Zarf-fiil Eki, İsim, {-(y)Xk} Eki
Abstract
In system of Turkish which is an agglutinating language, verbals and particularly participles have important roles in terms of form, meaning and syntagm. These kind of suffixes bring in fluency to Turkish and they are seen as significant structures which separate Turkish from the other languages. A major part of participles in Turkish have lived in different dialects and survived until today but the other part is discarded or new participles took the place of them. In this article, participle{-(y)Xk} will be examined. This participle is seen in old Turkish textes but its usage area was changed because of the meaning and role changes and today their continuations are seen in some Turkey Turkish dialects and standart language. Participle{-(y)Xk} which is studied in different researches in Turkish, is examined sometimes just as participle, deverbal nouns or tense suffix separately and sometimes it is examined through exampling. In this work, usage of {-(y)Xk} suffix as participle will be remarked based on the relation of participle-tense suffix , participle-participle and participle-noun.
Keywords
Turkish, Participle, Past Tense Suffix, Gerund, Noun, Suffix {-(y)Xk}