SÖZ VARLIĞIMIZDA BEDENE DAYALI DUYGU ADLANDIRMALARI
(ROLE OF THE BODY ON THE NAMING OF EMOTION CONCEPTS
)
|
Yazar
|
:
Dr. Öğr. Üyesi Bayram Çetinkaya
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
9
|
|
Sayfa |
:
165-184
|
Özet
Duygular, insanların çevresiyle olan ilişkilerinde belirleyici ve yönlendirici bir role sahiptir. İnsanın zorluk ve tehlikeler karşısında hayatını sürdürebilmesi, huzurlu bir şekilde hayata tutunabilmesi; başka insanlarla düzenli ilişkiler kurabilmesinde duygular etkili olmaktadır.
Bir uyarıcının ortaya çıkması ve bu uyarıcının bilişsel olarak değerlendirilmesi ile başlayan duygulanma sürecine bedendeki değişimler, hareketliliklerin katılımıyla yaşanılan duygu kendini somut bir şekilde ortaya koyabilmektedir. Duygulanma sürecinin öncesi ve sonrası karşılaştırıldığında bizler, bir insanın duygulandığını, hangi duyguyu yaşadığını bu bedendeki değişim ve hareketlerden anlamaktayız.
Türkçede duyguların adlandırılmasında bedenin yeri ve önemini belirlemeye yönelik olarak yaptığımız bu çalışmada söz varlığımızdaki korku, öfke, mutluluk ve üzüntü ile ilgili sözlük maddeleri üzerinde yoğunlaşılmıştır. Bunun için Türk Dil Kurumunun hazırladığı Türkçe Sözlük (2011) ve Ömer Asım Aksoy’un Deyimler Sözlüğü (1993) adlı eserleri esas alınmıştır. Soyut ve birden çok bileşenden oluşan duyguların dilde karşılanmasında duyguların dışarıdan somut bir şekilde gözlemlenebilen hareketlenmelerin ve değişimlerin etkili olduğu görülmüştür. Ayrıca vücut iç salgılarına bağlı olarak özellikle duyguyu yaşayan kişinin daha iyi gözlemleyebildiği iç organlardaki hareketlenmelerin de duygu adlandırmalarında görev aldığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
duygu, beden, ad aktarması, deyim aktarması, somutlaştırma
Abstract
Emotions play a decisive and a leading role in the relationship between people and their environment. They are effective on surviving against the threats and difficulties and on establishing stable relationships with other people.
Emotions emerge as a result of the sensing an external stimulus and judging them. Emotions can appear concretely with the participation of body movement and physiological change. We realize the emotions of individuals from the body movement and physiological change with a comparison of pre- and post-emotion processes.
In this study, we examined how emotions are described by using the names of body parts in Turkish. And we concentrated on fear, anger, happiness and sadness lexemes, which are related to body, in Turkish vocabulary. These lexemes were compiled from Türkçe Sözlük that was printed by Turkish Language Institution (Türk Dil Kurumu) in 2011 and Deyimler Sözlüğü (The Dictionary of Idioms) that was published by Ömer Asım Aksoy in 1993. We detected that the observable body movements and physiological changes are effective on naming the emotions that have multiple components. In addition, the changes and reactions in the inner organs that are sensed by experiencers of emotions also serve for naming the emotions.
Keywords
emotion, body, metonymy, metaphor, embodiment