SEYYİD VEHBÎ’NİN ŞİİR ANLAYIŞI
(SEYYİD VEHBÎ’S UNDERSTANDING OF POETRY
)
|
Yazar
|
:
Dr. Öğr. Üyesi Zafer Topak
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
9
|
|
Sayfa |
:
200-227
|
Özet
Bu çalışma ile 18. yüzyıl divan şiirinin önemli temsilcilerinden olan Seyyid Vehbî’nin kendi şiirleri ile ilgili yaptığı tespit ve değerlendirmelerden hareketle şairin şiir anlayışının belirlenmesi amaçlanmıştır. Divan’ında çoğunlukla kasidelerinin fahriye ve gazellerinin mahlas beyitlerinde poetik düşüncelerine yer veren şair, bu dizelerde şiirlerinin özelliklerine ve konularına, şiirlerini benzettiği unsurlara ve mânâ, düşünce, mazmun gibi çeşitli poetik hususlara dair düşüncelerini belirtir. Vehbî, bu poetik dizelerde şiir karşılığında daha çok “sühan” ve “nazm” kelimelerine yer vermiştir. Ona göre şiir feyizle ve hünerle söylenmeli, gönle hitap etmeli, doğruluk içermeli, gaflette olanları uyarmalı, elden ele dolaşmalı, âşıkâne, yakıcı, pâk, garrâ, nâzik, rengîn ve selîs olmalıdır. O, şiirlerini “âb, âşiyâne, câm, dâsitân, deşt, efser, fesâne, gevher, gül-deste, hâtem, kâle, kevser, mu‘cize, sihr, şeker, şerer, yem, zülâl vd.” unsurlara benzetir. Ona göre okuyucu tarafından beğenilen şiirler, aşkı anlatan, sevgili ve onun güzellik unsurlarına yer veren, yenilik düşüncesiyle oluşturulmuş, zevk ve eğlence içeren şiirlerdir. Hikemî tarzın bu yüzyıldaki önemli bir temsilcisi olan Vehbî, şiirinde anlam, düşünce ve mazmun gibi şiirin içyapısı ile ilgili unsurları oldukça değerli görmüş ve bu hususların önemine dair de değerlendirmelerde bulunmuştur. Vehbî’nin şiir ile ilgili yaptığı önemli poetik tenkit ve değerlendirmeler özellikle divan şiirinin poetikasına yönelik yapılacak çalışmalara katkı sağlayacaktır.
Anahtar Kelimeler
Seyyid Vehbî, şiir anlayışı, poetika, şiir, şair, 18. yüzyıl divan şiiri
Abstract
With this study, it is aimed to clarify the poet’s understanding of poetry with reference to designation and criticism of own poems of Seyyid Vehbî, who was one of the significant spokesmodels of 18th century Ottoman Poetry. The poet including commonly his poetic ideas in his odes’ fahriye (praising) and lyrics’ pseudonym verses in his diwan, states his ideas regarding various poetic aspects such as poems’ features and topics, the elements reminding the poems, meaning, idea, methaporical statement in these verses. Vehbî gives place to “sühan” and “nazm” words mostly instead of poem in these verses. Accordingly, the poem is supposed to be worded with inspiration, appeal to the heart, include faithfulness, awarn the ones in negligence, travel from hand to hand, be amorously, piquant, pure, shining, naive, colorful and voluble. He associates his poems with elements such as“âb (water), âşiyâne (nest), câm (glazing), dâsitân( legend), deşt (desert), efser (crown), fesâne (story), gevher (jewel), gül-deste (bunch of roses), hâtem (seal), kâle (word), kevser, mu‘cize (miracle), sihr (sorcery), şeker (sugar), şerer (sparkle), yem (bait), zülâl (lucid water) etc.” From his perspective, the poems found desirable by the reader are the ones expressing the love, giving place to the lover and her beauty aspects, made up by renewal, including pleasure and entertainment. Vehbî, one of the significant spokesmodels of Hikemî style in this century, considerably appreciated the aspects relating to the inner structure of the poem such as meaning, idea and metaphorical statement and made evaluations concerning the emphasis of these aspects. The significant critiques and evaluations of poems made by Vehbî are to provide contribution to studies which will be carried out especially relating to Ottoman Poetry’s poetical.
Keywords
Seyyid Vehbî, understanding of poetry, poetical, poem, poet, 18th century Ottoman Poetry.