HALDUN TANER’İN “KARŞILIKLI” ADLI ÖYKÜSÜNÜN SEYMOUR CHATMAN’IN ANLATI DİYAGRAMI BAĞLAMINDA ANALİZİ
(THE ANALYSIS OF THE STORY “KARŞILIKLI” BY HALDUN TANER IN THE CONTEXT OF SEYMOUR CHATMAN’S NARRATIVE DIAGRAM
)
|
Yazar
|
:
Arş. Gör. Ahmet Duran Arslan
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
10
|
|
Sayfa |
:
111-122
|
Özet
Son yıllarda anlatıbilimsel çalışmaların hız kazanmasıyla muhtelif anlatı yapıları daha derinlemesine analiz edilme imkânı kazandı. Edebî metinler hakkında genelleyici/bütünleyici hükümler verme eğiliminden ayrıntılı çözümleme ediminin ağır bastığı daha parçalı, müstakil tahlil denemelerine geçildi. Elbette edebiyat eleştirisindeki bu değişimler üretilen edebî metinlerin niteliği ile yakından ilgilidir. Çünkü her metin, kendi eleştiri metodunu beraberinde getirir. Buna göre modernist ve postmodernist metinlerdeki girift anlatı ağlarını çözümleyebilmek için de yeni yöntemler geliştirildi. Roland Barthes, Gérard Genette, Seymour Chatman, Dorrit Cohn, Peter Brooks, Manfred Jahn gibi edebiyat kuramcıları farklılaşan anlatı form ve yapılarını inceleyerek onlara uygun analiz teknikleri geliştirdiler. Bu bağlamda Seymour Chatman’ın Öykü ve Söylem: Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı adlı kitabı, sunduğu özgün çözümleme teknikleri açısından önemli kaynaklardan biridir. Öykü ve Söylem, sinema ve edebiyatı beraber okuyan, okura ve seyircilere aynı anda seslenen, disiplinlerarası bir metin olarak göze çarpar. Her iki alana dair muhtelif birçok kavramın birbirleriyle ilişkilendirilerek işlenmesi, yazınsal olanın şema, diyagram gibi unsurlar aracılığıyla görsel olanla desteklenmesi ve böylelikle izler-kitleye türlerarası, geniş bir perspektif sunulması, kitabı diğer anlatıbilimsel çalışmalardan farklı bir noktaya taşır. Bu makalede ise Haldun Taner’in -öykü, anı ve deneme türlerinden izler taşıması itibarıyla yine bir nevi “türlerarası anlatı” olarak nitelendirilebilecek- “Karşılıklı” adlı öyküsü, Chatman’ın anlatı diyagramı bağlamında analiz edilerek çözümlenmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Seymour Chatman, anlatıbilim, anlatı diyagramı, Haldun Taner, öykü, metin analizi
Abstract
In recent years with the increase of narratological studies, various narrative structures has gained more profound analysis methods. The tendency to make generic/complementary interpretations on literary texts has given its place to the more fragmented, autonomous analysis techniques. For sure, these changes in literary criticism are closely related to the features of literary texts. Because every text brings along its own criticism method. In this way, new practices have been developed to analyze the intricate narrative networks in modern and postmodern texts. Some literary theorists such as Roland Barthes, Gérard Genette, Seymour Chatman, Dorrit Cohn, Peter Brooks, Manfred Jahn have scrutinized differentiated narrative forms/structures and created appropriate analysis methods. In this context, Seymour Chatman’s Story and Discourse: Narrative Structure in Fiction and Film is one of salient reference books in terms of genuine analysis techniques. Story and Discourse is an interdiciplinary source that reads cinema and literature together, addresses both the reader and the audience at the same time. In this book, Chatman correlates various concepts related to both fields, supports the literary elements with the visual components such as schema and diagram. Thus, he inventively presents an interspecific, wide perspective to the reader/audience. In this article, Haldun Taner’s story “Karşılıklı” that can be described as an “interspecific narrative” because of its structure related to the genres of story, memoir and essay will be analyzed in the context of Chatman’s narrative diagram.
Keywords
Seymour Chatman, narratology, narrative diagram, Haldun Taner, story, text analysis