ÇAĞATAY ŞAİRİ ATÂYÎ’NİN DİVANINDA EKSİLTİLİ YAPILAR
(ELLIPTICAL CONSTRUCTIONS IN THE DEWAN OF CHAGATAI POET ATAYI
)
|
Yazar
|
:
Doç. Dr. Filiz Meltem Erdem Uçar
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
11
|
|
Sayfa |
:
291-310
|
Özet
Eksilti, anlatımda kolaylık sağlamak, ifadeye güç kazandırmak, gereksiz tekrarlardan kaçınmak gibi sebeplerle sözlü veya yazılı iletişim sırasında dilin bazı birimlerinin, o dilin kendine özgü kurallarına bağlı kalınmak suretiyle, yüzey yapıya taşınmayıp derin yapıda bırakılması olayıdır. Eksik birimlerin yüzey yapıda oluşturduğu boşlukların doğru olarak doldurulması, özellikle tarihî metin incelemelerinde büyük önem taşır. Çünkü bir metnin doğru olarak anlaşılması, o metnin derin yapısının doğru olarak çözülmesiyle mümkündür. Bu amaç doğrultusunda çalışmamızda XV. yüzyıl Çağatay şairlerinden Atâyî’nin gazellerinde yer alan eksiltili yapılar tespit edilmeye ve bu yapılar ortaya çıkış yerleri, oluşma sebepleri bakımından incelenmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Eksilti, derin yapı, yüzey yapı, Atâyî Dîvânı, Çağatay Türkçesi.
Abstract
Ellipsis is the literary construction which omits some literary clauses in that language’s inherit rules to ease expression, increase its influence, and avoid unnecessary repetitions. It is of utmost importance to correctly fill the gaps of the omitted units in the surface structure especially in terms of analysing historical texts. The correct understanding of a text relies on the correct identification of its deep and elliptical construction. This study aims to identify the elliptical constructions in the lyrics by the 15th century Chagatai poet Atayi and to analyse the origins and reasons of these ellipses.
Keywords
Ellipse, deep structure, surface structure, Atâyî Dîvânı, Chagatai Turkish.