MİTLERİ YENİDEN ÜRETMEK YA DA UYGULAMALI HALKBİLİMİ BAĞLAMINDA ATSIZ’IN ROMANCILIĞI
(REPRODICING MYTHS OR ATSIZ’S AUTHORSHIP IN THE CONTEXT OF APPLIED FOLKLORE
)
|
Yazar
|
:
Dr. Adil ÇELİK
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
11
|
|
Sayfa |
:
352-364
|
Özet
Toplumların mitolojilerinin bilinirliliği, kimlik bilinci ve kültürel çeşitlilik bağlamında önem arz etmektedir. Mitolojik bilgi, ekseriyetle sözlü anlatılar ve toplumsal uygulamalar kanalıyla yeni kuşaklara aktarıla gelmiştir. Dünyanın değişen yapısı ile anlatıların ve uygulamaların icra bağlamlarının kaybolması pek çok toplumun mitolojik bilgisinin sonraki kuşaklara aktarılmasını olumsuz etkilemiştir. Arkaik dönemde Homeros ve Firdevsi gibi şairlerin, XVIII ve XIX. asırda ise Avrupa’da Macpherson ve Lönnrot’un yaptığı halk şarkılarını metinleştirme işi, ilgili toplumların mitolojilerinin yaşamasına ve çağdaş sanata kaynak olmasına katkı sağlamıştır. Bu örneklerden özellikle son ikisi XX. asırda doğan uygulamalı halkbilimi tartışmaları kapsamında da ele alınmış ve bunların birer uygulamalı halkbilimi örneği olduğu dile getirilmiştir. Türk sanatının çeşitli kollarındaki mitolojik algının, orta dönemde Pers odaklı, yakın dönemde ise Yunan odaklı olarak şekillendiği görülmektedir. Bu durumun sebeplerinden biri Türk mitolojisinin yeterince bilinmemesidir. Odesya ya da İşler ve Günler gibi arkaik dönem, Şehname gibi orta dönem ya da Kalavela gibi yakın dönemden kalma bütünlük arz eden bir yazmanın olmaması, elde bulunan Kitab-ı Dede Korkut ya da Oğuz Kağan Destanı gibi metinlerin de yeterince işlenememesi bu bilinmemenin öteki sebeplerindendir. Bu makalede Nihal Atsız’ın romanları, Türk mitolojisinin bilinmesine olan katkısı bağlamında; işlev, yapı ve içerik bakımından ele alınacak ve söz konusu yapıtların uygulama örneği olup olmadığı meselesi sorgulanacaktır.
Anahtar Kelimeler
Uygulamalı halkbilimi, Atsız, Türk mitolojisi, destan, roman
Abstract
Awareness in the mythologies of societies is important in the context of idendity consciousness and culturel diversity. Mythological knowledge usually has transferred to the new generation through oral narratives and social practices. With the worlds changing structure, dissepereancing of performance contexts of narratives and practices has negatice impact on the transfer of mythological knowledge to the next generation in many society. The work of writing folk ballads, done by Homeros and Firdevsi in the archaic era; by Macpherson and Lönnrot in Europe in the 18th and 19th century, has atributed to relevent societys mythologies to exist and to be resource for contemporary art. Especially in the last two of these examples have been dealed by applied folklore debates which has arrised in the 20th century, it has been said that theese were exemples of application. It seems that the mythological perception in many branches of Turkish arts is shaped Persian-oriented in the middle period and Greek-oriented in the recent era. One reason of this situation is that insufficient knowledge of Turkish mythology. Not to have a script with integrity feature as Odysseia or Works and Days from archaic period or as Shahname from middle era or Kalavela from recent era, or not to perform adequatelly the works which are owned as Dede Korkut and Epic of Oğuz Kağan are the other reasons of this situation. İn this article, in the context of being valued Turkish mythology, Nihal Atsız’s novels will deal in points of function, structure and content, it will be argued whether theese are exemples of application or not.
Keywords
Applied folklore, Atsız, Turkish mythology, epic, novel.