ANTAKYALI KÂSIM ŞEYBÂNÎ HAYATI, SANATI VE ESERLERİ
(BIOGRAPY, LITERARY IDENTITY AND WORKS OF KASIM SHEYBANI OF ANTIOCH
)
|
Yazar
|
:
Dr. Öğr. Üyesi Bünyamin TAŞ
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
11
|
|
Sayfa |
:
103-126
|
Özet
Eski adı Bakras olan bugünkü Antakya’nın Belen ilçesine bağlı Ötençay köyünde, 1440-1450 yılları arasında dünyaya geldiği tahmin edilen Kâsım Şeybânî, ilerleyen yaşlarında Bursa’ya geldiği için Osmanlı dönemi biyografi kaynaklarında Bursalı veya kabrinin bulunduğu İnegöl’e nispeten İnegöllü olarak anılmıştır. Aynı kaynaklarda Kâsım Şeybânî’nin Halvetî şeyhi Yiğitbaşı Ahmed Şemseddin Marmaravî’nin halifesi İzzeddin Ali el-Karamanî’den hilafet aldığı ve bir Halvetî şeyhi olduğu yazılmıştır. Yakın zamanda yayımlanan çalışmalarda da bu bilgi tekrar edilmiştir. Ancak Kâsım Şeybânî kendi eseri Cevâhirü’l-Ahbâr’da memleketini, kabilesini, tarikatını ve mezhebini açıkça belirtmiştir. Buna göre Kâsım Şeybânî’nin memleketi Antakya’nın Bakras nahiyesi, babasının adı Şeyh İsa, dedesinin adı İdris, büyük dedesinin adı Halil, kabilesinin adı Şeybânî, tarikatı Vefâiyye ve mezhebi de Hanefiyye’dir. Kaynaklarda bir Halvetî şeyhi olarak geçmesi, aynı dönemde yaşayan Kâsım-ı Lârendî ile karıştırılmasından ötürüdür. Kâsım Şeybânî’ye noktacılık mesleğinin atfedilmesi ile 941/1534 yılında öldüğü bilgileri de yine isim müşterekliğinden doğan karışıklığın eseridir. Osmanlı dönemi biyografi kaynaklarında Kâsım Şeybânî’nin yalnızca Cevâhirü’l-Ahbâr adlı mev’ıza eseri anılmıştır. Aynı şekilde yakın zamanda yapılan akademik yayınlarda da tek eseri olduğundan söz edilmiştir. Ancak Kâsım Şeybânî’nin Nasîhatnâme adında manzum mensur karışık başka bir eserinin daha olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmada tespit edilen yeni eser, bilgi ve belgeler ışığında Kâsım Şeybânî’nin biyografisindeki karmaşanın giderilmesi, eserlerinin tanıtımı ve edebî kişiliğinin tespiti amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Antakyalı Kâsım Şeybânî, Cevâhirü’l-Ahbâr, Nasîhatnâme.
Abstract
Assumed to be born between 1440-1450 in Ötençay village of Belen county, called as Bakras by then, in Antioch, Kasim Sheybani is known to be from Bursa, or rather Inegol where his tomb is located, because he arrived in Bursa in the later stages of his life according to the Ottoman period biographical sources. The same sources state that Kasim Sheybani was a Khalwati Sheik and acted as the deputy of Izzeddin Ali al-Karamani, who was the caliph of Yigitbashi Ahmad Shemseddin Marmaravi, Sheik of Khalwati order. Recently published studies repeat this information. However, Kasim Sheybani clearly mentioned his hometown, his tribe, his religious order and the cult he followed in his work entitled as Cevahiru’l-Akhbar. In that regard, Kasim Sheybani is from Bakras county in Antioch, his father’s name is Sheik Isa, his grandfather’s name is Idris, his great-grandfather’s name is Khalil, his tribe is Sheybani, his order is Vafaiyye, and his cult is Hanafism. The reason why the sources state him as a sheik of Khalwati is because he is confused with a Kasim of Larendi who lived in the same period. It is also because of the same confusion due to the same names that noktaci and the date of death as 1534 are falsely attributed to him. The aforementioned sources only mention Cevahiru’l-Akhbar as a work by Kasim Sheybani. Similarly, the recent academic publications relate only one work as belonging to him. However, it is discovered that Kasim Sheybani has another work called Nasihatnama which is a mixture of prose and poetry. This study aims to clarify the confusion in the biography of Kasim Sheybani, introduce his works, and define his literary identity in the light of the newly discovered work, information, and documents.
Keywords
Kasim Sheybani of Antioch, Cevahir al-Ahbar, Nasihatnama.