ÖBEKLERİ OLUŞTURAN SÖZCÜKLER ARASINDAKİ ANLAM İLİŞKİLERİ
(SEMANTIC RELATIONS BETWEEN WORDS FORMING PHRASES
)
|
Yazar
|
:
Prof. Dr. Hürriyet Gökdayı
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
11
|
|
Sayfa |
:
1-25
|
Özet
Türkiye Türkçesi üzerine yapılan sözdizimi araştırmaları gözden geçirildiğinde bu alanda en çok çalışılan konulardan birisinin öbeklerin açıklanması olduğu görülmektedir. Sözdizimi ile ilgili birçok kaynakta kelime grubu, sözcük grubu veya belirtme grubu olarak adlandırılan öbeklerin oluşumu, adlandırılması ve sınıflandırılması hususları alan uzmanları tarafından uzun bir zamandan beri araştırılmaktadır. Bu araştırmalar sonucunda öbeklerle ilgili kapsamlı bir bilgi birikimi ortaya konmuştur. Kaynaklar, öbeklerle ilgili açıklamalarını anlam, biçim ve dizim ölçütlerine dayandırmaktadır. Hemen hemen bütün kaynaklar, öbekleri tanımlarken bu birimlerin yapı ve anlam yönünden bir bütünlüğe sahip söz dizileri olduklarını belirtmektedir. Buna rağmen söz dizimi kaynakları tarandığında öbekler hakkındaki açıklamaların büyük ölçüde yapısal ve dizimsel özelliklere dayandırıldığı, anlam ölçütü üzerinde yeterince durulmadığı ortaya çıkmaktadır. Bu yazıda, öbeklerin anlamsal niteliklerini belirginleştirmek amacıyla onları oluşturan sözcükler arasındaki anlam ilişkileri yeniden ele alınarak betimlenmeye çalışılacaktır. Bu amaçla öncelikle yazının kavramsal çerçevesi oluşturulacak, ardından kaynakların öbeklerde anlamla ilgili açıklamalarına yer verilecek, sonra da öbeklerin oluşumunu sağlayan anlamsal özellikler belirlenip sınıflandırılarak açıklanacaktır.
Anahtar Kelimeler
Türkçe, Dilbilgisi, Sözdizimi, Öbek, Anlam
Abstract
Syntactic studies of Modern Turkish put special emphasis on the explanation of phrases. Phrase is denominated as word group or determinative group in many syntactic sources. Scholars of Turkish syntax have studied the formation, denotation and classification of phrases for decades. As a result, they have put forth a comprehensive knowledge about phrases. Those sources attribute their explanations about phrases to meaning, form and syntagm. Many books and articles of Turkish syntax express that phrases are syntagms having integrity with their structure and meaning. However it becomes clear that syntactic sources generally explain phrases based on their structural features and do not take into consideration their semantic characteristics. This paper will try to discuss and describe semantic relations between words forming a phrase in detail to make explicit semantic features of phrases. For this purpose, the paper will first explain the conceptual framework, then examine data about phrases compiled from Turkish sytactic sources, and lastly will explain semantic relations that have a part in forming phrases.
Keywords
Turkish, Grammar, Syntax, Phrase, Meaning