ŞEYYÂD HAMZA’NIN YÛSUF U ZELÎHÂ MESNEVİSİNDEKİ İKİLEMELER VE YİNELEMELER
(REDUPLICATIONS AND REPITITIONS IN YUSUF U ZELIKHA MASNEVI BY SHAYYAD HAMZA
)
|
Yazar
|
:
Dr. Şenol Korkmaz
, Türkan Korkmaz Bulut
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
11
|
|
Sayfa |
:
240-279
|
Özet
Özet
Şeyyâd Hamza, 14. yüzyıl Türk edebiyatının en önemli şahsiyetlerinden birisidir. Türk destancılık geleneğini devam ettirerek halk meclislerinde hikâye anlatan bir kıssahandır. Şeyyâd Hamza’dan günümüze beş altı eser ve bazı şiirler kalmışsa da bu eserlerin en önemlisi hiç şüphesiz Yûsuf u Zelîhâ (Destân-ı Yûsuf) mesnevisidir. Eser, Eski Anadolu Türkçesi Dönemi’nin özelliklerini en karakteristik olarak gösteren başlıca eserlerden biridir. Eserde çok duru ve akıcı bir halk dili kullanılmıştır. Eserde; dönemin ağız özellikleri, arkaik kelimler, deyimler ve ikilemeler vb. konularda zengin bilgiler vardır. Bu çalışmada, Şeyyad Hamza’nın Yûsuf u Zelîhâ mesnevisindeki ikilemeler konusu ele alınmıştır. Eserin giriş kısmında, Şeyyâd Hamza ve Yûsuf u Zelîhâ mesnevisinden bahsedilmiştir. Daha sonra ikilemeler konusu teorik yönden incelenmiş ve bu konudaki görüşler ortaya konmuştur. Bu konudaki bilgiler analiz edilerek Türkçede “ikileme” kavramından ne anlaşıldığı ortaya konulmuştur. Üçüncü kısım eserin ana kısmıdır. Burada tespit edilen ikilemeler alfabetik olarak verilmiş, hangi dile ait oldukları belirtilmiş ve anlamlandırılmıştır. İkilemlerle ilgili varsa en az bir, en çok üç örnek verilmiştir ve bunlar günümüz Türkçesine çevrilmiştir. Sonraki bölümlerde ikilemelerin düz dizini, anlamsal dağılımı, kelime türlerine göre dağılımı ve ikilemelerin oluşturulduğu dillere göre dağılımı verilmiştir. Sonuç kısmında elde edilen bilgiler maddeler hâlinde verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Anahtar Kelimeler: Eski Anadolu Türkçesi, Şeyyâd Hamza, Yûsuf u Zelîhâ (Destân-ı Yûsuf) mesnevisi, ikilemeler, hendiadyoin, antonim, sinonim, yineleme öbeği (tekrar grubu).
Abstract
Abstract
Shayyad Hamza is one of the most important figures in 14th century Turkish Literature. He was a “kıssahan” (story teller) in people’s gatherings continuing the tradition of Turkish epic. If there are five six literary works and some poetry from Shayyad Hamza, the most important one without doubt is Yusuf u Zelikha Masnevi. (Epic of Yusuf) It is among the major works which shows Old Anatolian Turkish Period’s characteristics. Very clear and fluent public language is used. In it, there is rich information about the term’s dialect, archaic words, idioms, reduplications etc.
In this study, Shayyad Hamza’s Masnevi of Yusuf u Zelikha’s reduplications and repititions were taken into consideration. In the introduction of this study, Shayyad Hamza and Yusuf u Zelikha ( Epic of Yusuf) were mentioned. Later on, reduplication subject has been examined theoretically and opinions about it have been presented. Information related to this subject has been analysed and “reduplication” concept in Turkish has been explained. Third part is the main part of the study. In this part, reduplications and repititions have been listed in alphabetical order, explained to which language they are related to and meanings have been explained. Reduplication and repitition examples are given; if there are only three examples all of them are written, if more than three only three of them were written and they were translated to Modern Turkish. In the following parts, reduplications and repititions are listed as plain index , semantic distribution, word type distribution, and according to the languages they are derived from. In the final part all information was articled.
Keywords
Key words: Old Anatolian Turkish, Shayyad Hamza, Yusuf u Zelikha (Epic of Yusuf) Masnevi, reduplicat