BASAT’IN TEPEGÖZ’Ü ÖLDÜRDÜĞÜ BOYDA RİTÜEL BİR İNSAN KURBANI VAR MIDIR?
(IS THERE A SACRIFICE OF HUMAN AS A RITUEL ON THE NARRATION IN WHICH BASAT MURDERS TEPEGÖZ?
)
|
Yazar
|
:
Hasan Savaş
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
12
|
|
Sayfa |
:
352-363
|
Özet
Hemen hemen tüm dinsel inançların temel uygulamalarından birisi olarak karşımıza çıkan kurban, genel manasıyla Tanrı’ya yakınlaşmak için kesilen hayvan anlamına gelir. Kanlı ve kansız olmak üzere iki ana uygulama şeklinde icra edilen kurban ritüeli, genel olarak tüm dinlerin en temel uygulamalarından birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Türklerin de tarih boyunca kutsal saydıkları her nesneye sundukları kurban, temel dinî uygulamalardan birisi olmakla birlikte ekseriyetle çeşitlilik arz etmektedir. Oğuz Türklerinin eşsiz eserlerinden birisi olarak karşımıza çıkan Dede Korkut anlatmalarında da kurban uygulamalarının izlerine rastlamak mümkündür. Peki bu uygulamalar arasında insan kurbanı olgusunun izleri de görülmekte midir? Basat’ın Tepegöz’ü öldürdüğü anlatmada ritüel bir insan kurbanı var mıdır? Bu makalede, insan kurbanı ile ilgili soruların yanıtı tafsilatlı bir şekilde aranacaktır. İnsan kurbanı ile ilgili antropolojik düşünceler ve tarihsel seyirler bağlam olarak ele alınarak Türklerde insan kurbanı olgusunun olup olmadığı, araştırmacıların karşıt düşünceleriyle birlikte verilmeye çalışılacaktır. Bu genel değerlendirmelerden sonra da Oğuz Türklerine ait Dede Korkut anlatmalarında insan kurbanının izleri aranmaya çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kurban, İnsan Kurbanı, Dede Korkut, Basat, Tepegöz.
Abstract
The sacrifice, who is confronted as one of the basic practices of almost all religious beliefs, means an animal that is cut off to approach God in general terms. The sacrificial ritual, which is performed in two main applications as bloody and bloodless, is generally confronted as one of the most basic applications of all religions. The sacrifice the Turks offer to every object they have sacred throughout history has often been diversified, being one of the main religious practices. As one of the unique works of the Oguz Turks, Dede Korkut, who confronts him, is able to come across the traces of his sacrifice practices. Are these traces of human victimization seen? Is there a ritual human sacrifice in the description of Basat murders Tepegöz? In this article, the answer to the questions about the human sacrifice will be searched in detail. Anthropological considerations and historical trends related to human sacrifice will be considered as contexts and will be tried to be given together with the contradictory thoughts of the researchers as to whether they are victims of human beings in Turks. After these general evaluations, in the Dede Korkut narrations of Oğuz Turks will try to trace the traces of human sacrifice.
Keywords
Sacrifice, Human Sacrifice, Dede Korkut, Basat, Tepegöz.