ŞIFAÜ’L-FUAD Lİ-HAZRET-İ SULTAN MURAD’DAKİ BİTKİ ADLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME
(A RESEARCH ABOUT PLANTS NAMES IN ŞIFAÜ’L-FUAD LI-HAZRET-I SULTAN MURAD
)
|
Yazar
|
:
Dr. Öğr. Üyesi Osman Özer
, Necla Baluken
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
13
|
|
Sayfa |
:
64-80
|
Özet
Yetiştirdiği sayısız bilim adamıyla tıp alanında birçok eser barındıran Türk bilim tarihi, Türkçenin edebiyat ve konuşma dili olmasının yanı sıra, bilim dili olduğunu göstermesi bakımından da önemlidir. Özellikle 14. yüzyıldan başlayarak kaleme alınmış olan tıp metinleri ile 16-17. yüzyıllarda Türk bilim tarihi, oldukça verimli bir döneme girmiştir. Bu dönemde telif ve tercüme birçok eser verilmiştir. Bu eserler tıp adamlarının ilgisini çektiği kadar, dönemin dil özelliklerini tespit etmek, unutulmuş bazı sözcük ve terimleri gün ışığına çıkarmak açısından da dil bilimciler için değer taşır. Anadolu’da yazılan ilk Türkçe tıp yazmaları 14. yüzyıl sonrasına ait olmasına rağmen, tıp alanındaki araştırmalar çok daha eskilere dayanmaktadır. Belirtmek gerekir ki, üzerinde çalışılan eserlerin çoğu 16. yüzyıla kadar olan dönemi kapsamaktadır.16. yüzyıldan itibaren yazılmış olan eserler üzerinde yapılan çalışmaların ise yeterli olduğu söylenemez. Osmanlı Türkçesi Döneminde dilin ağırlaşması, bunun en önemli nedeni olarak gösterilebilir.
Üzerinde çalıştığımız Şifaü’l-Fuad li-Hazret-i Sul?an Murad adlı eser, 17. yüzyıl Osmanlı Türkçesi dönemine ait bir tıp eseridir. Hem tıp tarihi, hem de dil tarihi açısından değerli bir hazine olan eser, dönemin tıp anlayışını bir hekim ağzından dile getirmekte, dönemin söz varlığını, tıpla ilgili terimlerini ve dil özelliklerini yansıtmaktadır. Bu yönüyle hem tıp alanındaki araştırmacıları, hem de kültür ve dil özellikleri üzerinde çalışan araştırmacıları yakından ilgilendirebilecek bir eserdir.
Tıp alanında yazılmış diğer eserler gibi Şifaü’l-Fuad li-Hazret-i Sul?an Murad da, sağlık gibi hemen herkesi ilgilendiren bir alanda yazılmış olmasından dolayı, özellikle günümüzde de ilgi çekebilecek özelliklere sahiptir. Sağlık gibi geniş kapsamlı bir alanı konu edindiği için söz varlığı açısından Türk dili araştırmaları için zengin bir kaynak özelliğindedir.
Anahtar Kelimeler
Şifaü’l-Fuad li-Hazret-i Sultan Murad, Zeynel Abidin bin Halil, Bitki adları söz varlığı, Osmanlı tıbbı.
Abstract
The history of Turkish science, which contains numerous works of art in the field of medicine with the myriad of scientists it has cultivated, is important not only because Turkic languages are literary and spoken languages, but also because they are scientific languages. Especially in the 16th and 17th centuries, the history of Turkish science has entered into a highly productive period, with the texts of medical texts being taken from the 14th century. In this period, many works of copyright and translation were written. These works are of value to linguists as well as to the interest of physicians/medical scientists, to detect the language characteristics of the period and to bring some forgotten words and terms to daylight. Despite the fact that the first Turkish medical writings written in Anatolia belonged to the end of the 14th century, the researches in the field of medicine are much more ancient. It should be noted that most of the works studied include the period from the start till the 16th century. It is not likely to claim that the studies done on the works written since the 16th century are sufficient. In the Ottoman Turkish period, the diligence of the language can be shown as the most important reason.
The work of Shifaü'l-Fuad li-Hazret-i Sul?an Murad on which we have studied is a medical manuscript belonging to the 17th century Ottoman Turkish period. The work, which is a valuable treasure in terms of both medical history and language history, expresses the understanding of medicine from the point of view of a physician in the era, and reflects the vocabulary, the terminology and language characteristics of the period. This is a work that can be closely related to both researchers in medicine and researchers working on cultural and linguistic features.
Like other works written in the field of medicine, Shifaü'l-Fuad li-Haâret-i Sul?an Murad also has features that are of particular interest today, as it is written in a field that is of interest to almost everybody, such as health. It is a rich source of resources for Turkish language research in terms of vocabulary, as it covers a wide area such as health.
Keywords
Şifaü'l-Fuad li-Hazret-i Sultan Murad, Zeynel Abidin bin Halil, the names of plants, the Ottoman med