XX. YÜZYIL ÂŞIK TARZI ŞİİRDE HALK HİKÂYELERİ: KAĞIZMANLI HIFZI ÖRNEĞİ
(FOLK STORIES IN THE 20TH CENTURY ASIK STYLE OF POETRY: EXAMPLE OF KAGIZMANLI HIFZI
)
|
Yazar
|
:
Prof. Dr. Kadriye Türkan
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
13
|
|
Sayfa |
:
203-212
|
Özet
Yazılı edebiyatın beslendiği kaynaklar arasında sözlü kültür, sahip olduğu sınırsız malzemesi ile önemli bir yer tutmaktadır. Bu bağlamda metinlerarası ilişkilerin öne çıktığı alanlardan biri folklor ürünleridir. Halk edebiyatı içerisinde büyük yekûn tutan âşık şiiri de metinlerarası boyutta incelenmeye değer malzemeye sahiptir. XX. yüzyıl âşık şiirinin seçkin temsilcilerinden olan Kağızmanlı Hıfzı, XIX. yüzyılın sonunda doğmuş kısa yaşamına rağmen şiirleri ile ünlü olmuş ve günümüze ulaşmıştır. Hıfzı, benzerine çok az rastlanan yüksek hayal gücüne, derin bir söyleyişe, akıcı üsluba ve tasvir gücüne sahip bir âşıktır. Ayrıca Hıfzı, ağıt söyleme konusuna yeri kolay kolay doldurulmayacak bir yetenektir.
Kağızmanlı Hıfzı şiirlerinde dini-tasavvufi konuları; Allah ve peygamber aşkını, tabiat sevgisini, vatan aşkı ve beşeri aşkı başarılı bir şekilde işlemektedir. Âşık, şiirlerinde aşk temasını ele alırken ana temanın aşk olduğu ünlü halk hikâyeleri “Leyla ile Mecnun, Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin, Yusuf ile Züleyha ve Âşık Garip ile Şah Senem”den de bahseder. Bu metinlerarası ilişkiler bakımından bir metnin içinde başka bir metnin somut olarak varlığının göstergesidir. Metinlerarasıkta meşhur kimselere, hikâyelere, efsanelere, ayet ve hadislere vb., dolaylı olarak işaret etmek anlamına gelen “telmih” ya da “anıştırma” (allusion) daha çok şiir sahasında gözlenen bir kavramdır.
Çalışmada Kağızmanlı Hıfzı’nın şiirlerinde göndermede bulunduğu halk hikâyeleri metinlerarası ilişkiler içerisinde “anıştırma” (allusion) merkezli olarak incelenecektir.
Anahtar Kelimeler
Kağızmanlı Hıfzı, halk hikâyesi, halk şiiri, motif, anıştırma
Abstract
Among the sources of written literature, oral culture has an important place with its infinite materials. In this context, one of the fields we observe the intertextuality is producing folklore. The Asik style of poetry, which holds a great deal of folk literature, also possesses material worthy of examination at the intertextual level. Kağızmanlı Hıfzı, one of the elite representatives of the Asik poetry of the twentieth century, was famous for his poems and reached the present day despite his short life born at the end of the nineteenth century. Hıfzı is a poet with a high imagination, a deep rhetoric, a fluid style, and a power of representation. In addition, Hıfzı has the ability to not easily fill the place for lamentation.
In Hıfzı poetrys, religious mystic subjects successfully process the love of Allah and Prophet, the love of nature, love of homeland and humanity. While he is working these themes, he mentions the famous folk storys in “love” is the main theme such as “Leyla and Mecnun, Kerem and Aslı, Ferhat and Şirin, Yusuf and Züleyha, Âşık Garip and Şah Senem.” This is the indicator of “a text in a text” concretely from the point of intertextuality. “Allusion” is a term that is seen especially in poems. It makes a reference indirectly to famous people, folk stories, legends, verses of the Koran and hadiths.
In the study, the folk storys in the poems of Kağızmanlı Hıfzı will be examined in the intertextual relations centered on allusion.
Keywords
Kağızmanlı Hıfzı, folk storys, folk poems, motif, allision.