SÂBİT DÎVÂNI’NDA MİTOLOJİK VE EFSÂNEVÎ KUŞLAR
(MYTHOLOGICAL AND LEGENDARY BIRDS IN SÂBİT's DÎVÂN
)
|
Yazar
|
:
Lejla Oener
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
13
|
|
Sayfa |
:
318-333
|
Özet
Türklerin İslamiyet'i kabulünden önce ve çok daha eskiye dayanan tarihlerde sanat, edebiyat, mitoloji gibi alanlarda önemli yer tutan kuşlar, klasik Türk edebiyatında da aynı önemini korumuşlardır. Genel olarak şekilleri, renkleri ve çıkardıkları sesler sebebiyle çeşitli edebî sanatlar vasıtasıyla bu edebiyatın en önemli unsurlardan biri olarak ele alınmışlardır. Şiirlerde zikredilen kuşların, taşıdıkları az veya çok bilinen, gerçek veya mitolojik ve efsanevî özellikleriyle şairin hayal dünyasının tercümanı olduğu söylenebilir. Bu vazgeçilmez unsurları, şiirlerinde kullanmayan klasik Türk şairi hemen hemen yok gibidir. Dolayısıyla bu tür şiirleri tam manasıyla anlamak, değerlendirmek ve yorumlamak; bu kuşların sembol, imaj, mazmun, motif vs. olarak taşıdıkları unsurları ve içinde barındırdıkları derin anlamlarını ancak ortaya çıkartmakla mümkün olacaktır.
Şimdiye kadar klasik Türk şiirindeki kuşlar hakkında bir kaç değerli çalışma yapılmış bulunmaktadır. Biz de bu çalışmaları hem bir kaynak hem de bir örnek olarak aldık ve Sâbit Divanı'ndaki mitolojik ve efsanevî kuşlar üzerinde durduk. Bu çalışmamızda Bosnalı Aleaddin Sâbit (ö. 1712) Dîvânı'nında yer alan "Anka/Sîmürg, Hüma, Hüdhüd, Kaknüs, Semender" gibi mitolojik ve efsanevî kuşların hangi özellikleriyle ve ne şekilde ele alındıklarını göstermeye çalıştık. İnceleme sırasında elde ettiğimiz bilgilerin, bundan sonra yapılacak daha kapsamlı çalışmalara bir katkısı olacağını ümit etmekteyiz.
Anahtar Kelimeler
Sâbit Dîvânı, Anka/Sîmürg, Hüma, Hüdhüd, Kaknüs, Semender, Mitolojik ve Efsanevî Kuşlar
Abstract
Before the acceptance of Islam by the Turks and in a much earlier period the birds which had an important place in areas such as an art, literature and mythology took the same role in standard turkish literature. Mostly because of their shapes, colors and voices that they were producing, inevitably accompanied by different stylistic phrasing the birds were used as one of the most important elements in the standard turkish literature. The birds which had been listed in the poems with less or more famous the actual or mythological properties were ambassador imagination of the writer. Certainly there's no classical turkish poet who hasn't used these unavoidable elements (birds). Consequently, to make this kind of poems completely comprehend, assessed, and available to feedback, it's necessary to present the symbols, imaginations, mazmune (archaic language), motivations etc. and everything that contain these elements with deep meaning. In this presentation, we are going to exposure features and particular of mithycal and the legendary birds like Anka – The Goliath Bird, The Simurgh - "Phoenix", The Huma - Homa, The Hoopoe ( Hud-Hud ), Kaknüs, Simurgh Bosnian Aladin Sabit's Divan origin.
We hope the data to which we came during the writing of this description will be useful for an extensive and a more detailed research that will follow.
Keywords
Sabit's Divan, Anka – The Goliath Bird, The Simurgh - "Phoenix", The Huma - Homa, The Hoopoe ( Hud-H