DİL BİLGİSİ ÇALIŞMALARINDA DİLİN DİZGE OLUŞUNUN İZLERİ
(MARKS OF THE LANGUAGE BEING SYSTEM IN GRAMMATICAL STUDIES
)
|
Yazar
|
:
Prof. Dr. Kerime Üstünova
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
14
|
|
Sayfa |
:
01-13
|
Özet
XX. yüzyılda Ferdinand de Saussure ile başlatılan dil bilimi akımının sonucunda dili bir dizge olarak benimsemek eğilimi yaygınlaşır; dile bakış, buna bağlı olarak da dil incelemelerinin yönü değişir. Sesten cümleye, hatta cümleüstü birimlere kadar tüm dil birimlerinin sisteme hizmet etmek için kodlandığı; en küçük anlamlı birimin kök olmadığı; ek, sözcük vb. bütün dil birimlerinin anlamlı olduğu; dilin sözcüklerden değil göstergelerden oluştuğu; dizgede yer alan dil birimlerinin yatay ve düşey ilişkiler içinde bulunduğu; dilin yüzey yapı ve derin yapı kapsamında ele alınması gerektiği tarzı söylemler, dil araştırmalarında varlık bulur. Bunun sonucunda alıcı, anlamsal ilişki, bağdaşıklık, biçimsel ilişki, bildirim, çıkarım, çizgisellik, değişken öge, derin yapı, dil içi gönderme, dil dışı gönderme, dil bilgisel işlev, dizge, düşey ilişkiler, eksik tekrar, eksiklik, eksilti, gönderge, gönderme, görev adı, gösteren, gösterge, gösterilen, koşutluk, öge dışlama, öge ekleme, öge silme, sezdirim, sıfır tekrar, sözlüksel işlev, ters tekrar, tutarlılık, verici, yatay ilişkiler, yüzey yapı, zorunlu öge vb. terimler öne çıkar.
Anahtar Kelimeler
anlamsal boyut, cümleüstü birim, çizgisellik, dil bilgisel işlev, dizge
Abstract
Tendency to adopt language as a system has become widespread as a result of the linguistics movement initiated by Ferdinand de Saussure in the 20th century; outlook on language and accordingly direction of language examinations have changed. Some discourses like that all language units from phoneme to sentence or even post-sentence unit are coded for service to the system, the smallest meaningful unit is not the root, all language units such as suffix, word are meaningful, language consists of not from words but from signifiers, the language units in the system are in horizontal and vertical relations, the language needs to be considered in the context of surface structure and deep structure etc. have been found in language studies. So terms such as receiver, semantic relation, coherence, formal relation, transmission, inference, linearity, variable element, deep structure, intralinguistic reference, nonlinguistic reference, grammatical function, system, vertical relations, lacking repetition, defect, ellipsis, referent, reference, task name, signifier, sign, signified, paralellism, argument ellipsis, argument adding, argument deletion, implication, zero repetition, lexical function, inverted repetition, consistency, transmitter, horizontal relations, surface structure, compulsory element etc. have come to the fore.
Keywords
semantic dimension, post-sentence unit, linearity, grammatical function, system