MECÂLİSÜ’N-NEFÂYİS’İN İÇERDİĞİ BİYOGRAFİK ÖGELER
(BIOGRAPHICAL COMPONENTS IN MECALISU’N- NEFAYIS
)
|
Yazar
|
:
Doç. Dr. Oğuz Ergene
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
14
|
|
Sayfa |
:
25-59
|
Özet
Ali Şir Nevâyî’nin Mecâlisü’n-nefâyis adlı şuara tezkiresi, kullanılan biyografik ögeler açısından titizlikle hazırlanmış; tezkirede, şairlere ilişkin türlü özellikler ayrıntılı olarak işlenmiştir. Özellikle Nevâyî’nin şairlerle ilgili tanıklıkları, kişisel değerlendirmeleri, onların sanat yönleri ya da eserleri hakkındaki görüşleri, esere zenginlik ve özgünlük katmaktadır. Mecâlisü’n-nefâyis’teki biyografik ögeler, şairlerin tanıtımını sağlamak; kaydedilmek suretiyle onları ve eserlerini kalıcı kılmak dışında, dönemin sosyal ve kültürel yapısıyla ilgili çok sayıda bilgi ve malzeme içermektedir. Bu çalışmada, Mecâlisü’n-nefâyis’teki biyografik ögeler; dolayısıyla tezkire yazarının bu doğrultudaki malzemesi, şairlere ilişkin değerlendirmelerin kapsamı ve içeriği belirlenmiştir. Eserde şairler; eser, üslup, edebî kişilik, şairlik yeteneği gibi yönleriyle birlikte aile ve akrabalık ilişkilerinden, mesleklerine, toplumsal konumlarına, ilgi alanlarına, vücut biçimlerine, sağlık durumlarına, huylarına, türlü sanat ve spor dallarındaki hünerlerine, ölüm nedenlerine, mezar yerlerine kadar çok geniş bir yelpazede ele alınmıştır. Bu bilgiler, hem Nevâyî’nin tanıklıklarına hem de duyumlarına dayanmaktadır. Eserde, ele alınan şairlerle ilgili türlü yorumlara ve değerlendirmelere destek olabilecek pek çok örnek olay, söylenti vb. de yer almıştır. Çalışmada, söz konusu biyografik ögelere ilişkin tematik bir sınıflandırma yapılmış ve her madde başı için özgün metinden seçilen örnekler kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler
şuara tezkireleri, biyografi, Ali Şir Nevâyî, Mecâlisü’n-nefâyis, Çağatay Türkçesi
Abstract
Biography of poets called Mecalisu’n-nefayis of Ali-Shir Nava’i was prepared meticulously in terms of the biographical components; various features related to the poets were discussed in detail. Especially, testimonies of Nava’i about poets, personal evaluations, opinions about their artistic aspects or works add richness and authenticity. Apart from making enable to introduce the poets and making them permanent by recording, the biographical components in Mecalisu’n-nefayis contain a lot of information and material related to the social and cultural structure of the period. In this study, the biographical components in the Mecalisu’n-nefayis; therefore material of the writer of the collection of biographies in this direction, the scope and contents of the evaluations about poets have been determined. Poets were discussed in work from a wide range of subjects ranging from family and kinship relations, professions, social positions, interests, body forms, health conditions, habits, skills in various arts and sports, causes of death, grave places, along with aspects like work, style, literary identity and poesy talent. This information is based both on the testimony of Nava’i and on his sense perceptions. There are also many precedents, rumours, etc. that can support various interpretations and evaluations about the poets in the work. In the study, a thematic classification related to relevant biographical components was made and the samples selected from the original text were used for each entry.
Keywords
biographies of poets, biography, Ali-Shir Nava’i, Mecalisu’n-nefayis, Chaghatay Turkish