ARNAVUT DİASPORASINDAKİ TÜRKÇE UNSURLAR
(ELEMENTS OF TURKISH WORDS IN ALBANIAN DIASPORA
)
|
Yazar
|
:
Leonora Husaj
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
15
|
|
Sayfa |
:
258-269
|
Özet
Arnavut dilinde Türkçe kelimelerin etkisi göz önünde bulundurulduğunda, Kosova’da yıllar boyunca meydana gelen tarihî gelişmelerle bağlantı kurulmalıdır. Arnavutların yaşadıkları tarihi zorlukları bir kenara bırakırsak, dillerini koruma konusundaki hassasiyetleri ve dillerini yabancı kelimelerden arındırma duyarlılıkları her zaman ve her şartta geçerliliğini korumuştur. Ancak bir yabancı kelimeyi çıkarmak, özellikle söz konusu kelimenin Arnavutça karşılığı bulunmadığı durumlarda, pek de kolay olmamıştır. Arnavutçada Türkçe etkisinin daha çok ses bilgisi ve şekil bilgisi alanlarında görüldüğü araştırmacılar tarafından daha önce de zikredilmiştir. Ancak etkinin bununla sınırlı kaldığını söylemek pek mümkün değildir.
Son zamanlarda araştırmalarda Arnavutça ile Türkçe arasında dilbilimin dalları arasında sayılan söz dizimi, anlam bilimi gibi alanlar bakımından da bir takım etkileşimlerden söz edilmektedir. Arnavutçanın söz diziminde, yüklemin sonda bulunması gibi Türkçe cümle yapısını andıran özellikler görülmektedir: Tr. Müsafir Geldi / Arn.. Mysafiri erdhi / İng. the guest came, Standart Arnavutçada dizim aslında doğal haliyle “The guest came.” şeklindedir. Bu durum Türk dilinin Arnavutçaya etkisi bakımında dikkat çekici bir örnektir.
Dilsel küreselleşmenin genel dil evrimi ve dilsel yayınma konusunda bütün dillerde oluşturduğu baskıya rağmen Arnavut dilinde Türkçe anlam unsurlarının varlığı bilinmektedir. Arnavutçanın diyalektlerinde Türkçe kelimelerin eskiden beri takip edilen izleri bariz bir şekilde korunmuştur. Bu kelimeler Türkiye içinde yaşayan Arnavutların diyalektlerinde de korunmuştur. Arnavutların Arnavut topraklarından (Kosovo, Arnavutluk, o zamanki Makedonya, Doğu Kosova) Türkiye’ye gelmesi üzerinden uzun yıllar geçmiş ve Arnavutça ile Türk dili arasındaki temasların doğrudan olmasına rağmen, Arnavutçanın Türkiye’de konuşulan diyalektinde Arnavutça kelimelerin yanında Türkçe alıntıların da muhafaza edildiği görülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Diaspora, ünlü, ünsüz, isim, sıfat, zamir, sayı, fiil, zarf, edat, bağlaç, ünlem
Abstract
Concerning the impact of the Turkish words on the Albanian language, we should make the connection with the historical developments over the years in Kosovo. Regardless of the life hardships that the Albanians experienced, their sense for preserving the language and the care for its purification have always been present, although there have been cases when such a thing was impossible, especially with words which had no equivalents in Albanian and could not be replaced by Albanian words. The Turkish influences on Albanian are found in phonetics and morphology.
The semantic words from Turkish, which continue to exist in Albanian language, are already known, despite the phenomenon of linguistic globalization that indirectly puts pressure on the general linguistic evolution and at the same time development and diffusion in all languages. It is evident that Albanian dialects preserve the actual traces of Turkish words in Albanian. They still continue to be preserved among Albanians living in Turkey. Although the migration of Albanians from the Albanian lands (Kosovo, Albania, then Macedonia, East Kosovo) to Turkey has taken place many years ago and the Albanian / Turkish language contact was direct, again it can be seen that dialectal Albanian spoken in Turkey has maintained Turkish borrowings in addition to Albanian words.
Keywords
Diaspora, vowels, consonants, nouns, adjectives, pronouns, numerals, verbs, adverbs, prepositions, c