İNGİLİZCE VE ARNAVUTÇA DİLİNDE BAĞLAŞIKLIK ARACI OLARAK EŞDİZİMLER
(COLLOCATIONS AS COHESIVE DEVICES IN ENGLISH AND ALBANIAN
)
|
Yazar
|
:
Prof. Dr. Lindita Rugova
, Milot Sheremeti (MA)
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
16
|
|
Sayfa |
:
197-216
|
Özet
Eşdizimler fikirler arasındaki bağlantıyı sağlamak amacıyla farklı dilsel öğelerini kullanmaktadır. Eşdizimlerini ilişki ağı olarak görmekteyiz. Halliday ve Hasan’ın belirttikleri şekilde ‘her sözcük çiftlerinde bağlaşıklık olasılığı vardır ve bu sözcükler bir şekilde dilde birbirleriyle bir bağlantı içindedir’. (Halliday and Hasan, 1976:285). Dahası, Halliday’in iddiasına göre, söylem konudan konuya amaçsızca dolaşmamaktadır, ancak, konunun belirli devamlılığı ve gelişme öngörüsüyle, belirli bir sistematik çizgi içinde ilerlemektedir. ‘Söylem genelde iyice organize edilmiş durumdadır ve sözcüklerin örgüsel oluşumu bu durumun doğal bir neticesidir’ (Halliday, 1976: 288). Çalışmanın odak noktalarından, komşu sözleri ve ilgili gramatik kategorinin, eşdizimlerin önünde veya arkasında bulunduğu şekilleridir. ‘Jackson ve ZeAmleva’nın, Kelimeler, anlam ve sözlük adlı eserlerine dayanarak, kelimeler arasındaki eşdizimlik modellerini en iyi öngörme şekli, aynı kesite/konuma ait olan sözlüksel alanı tespit etmektir’ (Jackson ve ZeAmleva; 2007). Çalışmamızda, Richard Dawkins’in Tanrı Yanılgısı eseri ve eserin Bardh Rugova tarafından yapılan çevirisinde, kaynak dildeki sözlüksel bağlaşıklık taşıyan eşdizimlerinin hedef dile çeviri şeklini tespit edilmiştir. 150.000 kelimelik bu eserde, İngilizce ve Arnavutça ’da sözlüksel bağlaşıklık özellik taşıyan eşdizimlerini belirlemek ve kıyaslamak amacıyla, çalışmamız a) Allah, ve b) Din, gibi adları vurgulamak ve incelemektedir. Bu iki ad, seçtiğimiz kitap içinde, yüksek oranda anılmakla birlikte, çalışmamızın varılmış neticelere dayanarak sonuca varmamızı sağlamaktadır. Çalışmamızın vardığı sonuç, Richard Dawkins’in Tanrı Yanılgısı eserinde ‘Allah’ ve ‘Din’ adların, diğer adlarla dizilişin daha fazla sıklığı olduğunu yansıtırken, Arnavutça dilindeki çevirisinde, ‘Zoti’ ve ‘Religjioni’ olan bu iki kelime ile dizilişin, dilsel araçlar bakımından daha çeşitli olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler
eşdizimler, bağlam, bağlaşıklık aracı, metin ilişkileri, söylem
Abstract
This research will be focusing upon the idea of having to identify the neighboring words and their respective grammatical categories in terms of how they precede or succeed collocations bearing lexical cohesiveness. “Jackson and ZeAmleva (2007) in their book Words, meaning, and vocabulary claim that the best way to predict patterns of co-occurrence between words is to establish lexical fields which contain words belonging to the same register/setting of use” (Jackson and ZeAmleva; 2007). The theory in hand is also known as the theory of ‘semantic fields’ or ‘lexical field theory’. The research in hand reflects the way Albanian and English make use of linguistic items in terms of achieving lexical cohesion within a text through using collocations as lexical cohesive devices. The lack of previous research conducted by Albanian linguists in regard to collocations in general and their neighboring words in particular did hamper the research to some extent since the latter could not manage to rely on other studies made in the field when it comes to drawing conclusions and comparing the results derived. The research concludes that both English and Albanian tend to have the nouns ‘God’ and Religion’ associate themselves with other nouns forming patterns of occurrence which are ought to be modeled and studied. The research also concluded that the nouns ‘God’ and ‘Religion’ reflect a higher frequency of collating with other nouns in Richard Dawkins’ God Delusion whereas Albanian is more diverse in terms of the linguistic items that collate with the nouns ‘Religjioni’ and ‘Zoti’.
Keywords
collocations, context, cohesive devices, text associations, discourse