DEDE KORKUT HİKÂYELERİNDE TOPLUMSAL ÖĞRETİLER
(SOCIAL TEACHINGS IN DEDE KORKUT STORIES
)
|
Yazar
|
:
Elife Ateş
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
16
|
|
Sayfa |
:
350-360
|
Özet
Yaşanmış olaylar insanın ve toplumun zihninde kendilerini tekrar ederler. Böylece kurumsallaşıp adet, gelenek, görenek ve kanun olurlar. Bu kurum, kanun ve adetler toplumun ve bireyin bilincinde sözle hayat bulurlar. Bu kültürün bilgisini üretmek için birey ve toplum zihni eşzamanlı çalışır. Bugün insanlara yaşanmış olaylar üzerine yorumlar sunanlar ve toplumu yönlendirenler; yazarlar, tarihçiler, filozoflar, sosyologlar ve din adamlarıdır. Halbuki geçmişte şimdi farklılaşmış bu görevleri üstlenen tek bir kişi vardı, bilici ozan. Bu Batı’da Homeros, Hesiod’tu. Doğu’da Dedem Korkut... Dede Korkut Hikâyeleri’nde bir toplum yapısının bütün mekanizmalarıyla birlikte ele alındığını her mekanizmaya ait normlar bütününün hem genç nesle hem yaşlı nesle aktarıldığını görürüz. Dedem Korkut, ideal normları taşıyan arketiplerin üreticisi ve öğreticisidir. Bu hikâyeler toplumun yetişkin bireylerine toplumlarının değer yargılarını, kutsallarını hatırlatıp onları bu topluma ait oldukları için onurlandırırken; genç bireylerine de bu yargıları, kutsalları gösterip onları bu toplum için çabalayan bireyler olmak için yüreklendirmektedir. Bu normlar; evlat sahibi olmak, iyi bir aile olmak, toplumun yararı için çalışmak, devlet şuuru, boy şuuru, alplık şuuru gibi toplumun bekası için elzem olan normlardır.
Anahtar Kelimeler
Türk Edebiyatı, Dede Korkut, toplumsal öğretiler, mit, arketip
Abstract
Experienced events repeat themselves in the memory of human mind and in the memory of society. In this way, they institutionalise and turn into institutions, rituals and laws. These institutions, rituals and laws survive in the minds of society and individual through “logos”. Social and an individual memory work simultaneously to create logos. In modern time it is authors, historians, philosophers, sociologists and ecclesiastics who interpret the experienced events and guide society. However, in the past, there was only one person who undertook the duty which has many subbranches today. It was the all-knowing bard. In the West, it was Homer and Hesiod. In the East it was Dede Korkut. In “Dede Korkut Stories” we realize that a society’s structure is handled with all its mechanisms and all the norms related to each mechanism is delivered to both old generation and new generation. Dede Korkut is the generator and instructor of arche-types who carry ideal norms. While these stories honour the old generation because of their belonging to this society by reminding them of the value judgements and the sacred of their society, they encourage the new generation to become whole-hearted individuals working for their society by showing them the value judgements and the sacred of the society. These norms are essential for the survival of society, such as having a child, having a good family, working for the goodness of the society, the state awareness, “tribe(boy)” awareness and being an “alp”, a hero of ancient Turkish.
Keywords
Turkish Literature, Dede Korkut, social teachings, myth, archetypes