YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU’NUN ANKARA ROMANINDA MUHAFAZAKÂR MODERNLEŞME MODELİ
(CONSERVATIVE MODERNIZATION MODEL IN THE YAKUP KADRI KARAOSMANOGLU’S ANKARA NOVEL
)
|
Yazar
|
:
Erdem Dönmez
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
18
|
|
Sayfa |
:
229-255
|
Özet
Muhafazakârlık, değişim olgusu ile ilişkili bir kavramdır ve modernleşmenin geleneksel değerlerle uyum içerisinde sürdürülmesi gerektiğini savunur. Batı’da Aydınlanma ve onun akılcılığına tepki olarak ortaya çıkan muhafazakârlık, modernleşme sürecindeki toplumlarda geleneksel alışkanlıklarla yeni değerler arasındaki karşıtlıkta işlevsel hale gelir. 18. yüzyılda başlayıp Cumhuriyet’e uzanan Türk modernleşmesinde de değişime uyum sağlama bakımından muhafazakâr düşünme biçimi etkin bir rol oynar.
Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Osmanlı Devleti’nin fiilen yıkılmasına, yeni devletin kuruluşuna ve getirdiği inkılaplara gazeteci, romancı ve siyasetçi kimliğiyle şahit olmuştur. Romanlarında modernleşmeye dair problemleri konu edinen Yakup Kadri, sürecin getirdiği değerlere sahip çıkmakla beraber değişimin gerçekleşme koşullarına eleştirel bir tavırla yaklaşır. Bu çalışmada incelenen Ankara romanında da Kemalist ideolojinin öğretileri sorgulanarak ideal modernleşmenin koşulları araştırılmaktadır. Üç bölümden oluşan romanda Cumhuriyet’in kuruluş ve erken dönem yılları ile yirminci yılına uzanan süreç, Selma Hanım’ın çevresi ve üç farklı evliliği üzerinden anlatılır. Cumhuriyet’le birlikte gelen yeni toplum düzeni, gündelik alışkanlıklar, şehirleşme yapısı, aile ilişkileri, geçim yolları, eşitlik fikri, yönetim anlayışı, gelenek ve gelecek karşıtlığı romanda modernleşme ekseninde gündeme getirilen hususlar arasındadır. Bu çalışmada toplumun Cumhuriyet’le beraber yaşadığı hızlı değişim sürecine karşı üretilen alternatifler ve idealize edilen koşullar romandaki üç bölüm üzerinden değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler
Yakup Kadri, Ankara, Türk modernleşmesi, Milli Mücadele, Cumhuriyet, muhafazakârlık, Kemalizm.
Abstract
Conservatism is a concept associated with the phenomenon of change and argues that modernization should be maintained in harmony with traditional values. In the West, conservatism, which emerges as a reaction to the Enlightenment and its rationality, becomes functional in the contrast between traditional habits and new values in societies undergoing modernization. Conservative thinking plays an active role in adapting to change in Turkish modernization that began in the 18th century and extended to the Republic.
Yakup Kadri Karaosmanoğlu witnessed the de facto destruction of the Ottoman Empire, the foundation of the new state and the revolutions it brought with as a journalist, novelist and politician. Yakup Kadri, who deals with the problems of modernization in his novels, takes a critical approach to the conditions in which change occurs, while maintaining the values of the process. In this study the Ankara novel is examined and the conditions of ideal modernization are investigated by questioning the teachings of Kemalist ideology. In the novel, which consists of three chapters, the process of the foundation and early period of the Republic extending to the twentieth year of the republic is narrated through the environment of Selma Hanım and her three different marriages. The new social order, daily habits, urbanization structure, family relations, livelihoods, the idea of equality, the mode and manner of rule, tradition and the opposition to future that came with the Republic are among the issues raised in the axis of modernization in the novel. In this study, the idealized conditions and the alternatives offered against the rapid change process that was brought about by the Republic and experienced by the society will be evaluated through three chapters of the novel.
Keywords
Yakup Kadri, Ankara, Turkish modernization, War of Independence, Republic, Conservatism, Kemalism