NEDİM DİVANI’NDA GÖZ’ÜN TAHLİLİ
(THE ANALYSİS OF THE EYE IN THE NEDİM’S DİVAN
)
|
Yazar
|
:
Dr. Öğr. Üyesi Selim Gök
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
18
|
|
Sayfa |
:
180-209
|
Özet
Asırlar boyu süregelen klasik şiir geleneği, edebî telakkilerin ve üslupların kavramsal sınırlarında yaşamıştır. Bunun temel sebebi, bahsi geçen şiir geleneğinin, kendisine çizdiği sınırlarda aynı mazmun parçalarını farklı yorumlamasıyla ilgilidir. Fakat gelenek dairesini aşan bir İstanbul şairi olarak Nedim (ö.1143-1730); “güncel bir mana dünyası, yeni bir gerçeklik algısı, şiir dili ve temel manzum malzemelerini güncelleştirme” açısından nevi şahsına münhasır bir tabiiyete sahiptir. O; sevgilinin güzellik unsurlarını, mahallî bir üslupla kendi şiirlerinde işlemiştir. Fakat bu güzellik unsurlarından sevgilinin gözleri, diğer güzellik unsurlarından edebî çeşitlilik arz etmesi yönüyle ayrılır. Ayrıca gözün çevresinde bulunan kaş ve kirpik gibi savaş aletlerine teşbih edilen unsurlar da şiirlerde göz gibi sıklıkla kullanılmaktadır. Bu unsurlar, Lale Devri’nde Nedim’in Avrupai-mahallî tarzıyla bir terkip halini almış; Türk, Fars, Arap ve Avrupa kültür sentezi şeklinde Nedim’in anlattığı sevgilinin gözlerinde mücessemleşmiştir. Nihai olarak bu çalışmada, Nedim Divanı’ndaki göz unsuruna dair -sevgilinin göz tasvirleri öncelikli olarak- bir tasnif ve değerlendirme yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Nedim, Göz, Sevgili, Lale Devri, Mahallileşme.
Abstract
The centuries-old tradition of classical poetry has lived on the conceptual boundaries of literary discourses and styles. The main reason for this is related to the different interpretation of the same pieces of poetry within the boundaries drawn by the tradition of poetry. However, Nedim (d.1143-1730) as an Istanbul poet who exceeded the tradition circle; “A contemporary world of meaning, a new perception of reality, poetic language, and updating the basic verse materials”. He is; The elements of beauty of the beloved, in a local style has worked in his poems. But the beloved's eyes differ from these beauty elements in that they show literary diversity from other beauty elements. In addition, eyebrows and eyelashes around the eye, such as the elements of war tools are often used in poems such as the eye is used. These elements became a composition with Nedim's “European-local” style during the Tulip Era, and became popular in the eyes of Nedim's narrative in the form of Turkish, Persian, Arab and European cultural synthesis. Finally, in this study, a classification and evaluation of the eye element in the Divan of Nedim - primarily the depictions of the lover's eye - was made.
Keywords
Nedim, Eye, Lover, Tulip Era, Localization.