PENBE-ZÂDE-İ ERZEN-İ RÛMÎ’NİN RİSÂLE Fİ’L-ARÛZ’U
(PENBE-ZÂDE-İ ERZEN-İ RÛMÎ’S RİSÂLE Fİ’L-ARÛZ
)
|
Yazar
|
:
Dr. Öğr. Üyesi Muhittin Turan
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
18
|
|
Sayfa |
:
107-152
|
Özet
Eski edebiyatımızda nazmın, teknik bir yapı arz eden aruz ile olan ayrılmaz bütünlüğü sebebiyle yüzyıllar boyunca ilm-i arûzla ilgili çeşitli eserler vücuda getirilmiştir. Ortaya çıkan bu eserler aruzun ıstılahları, ihtiva ettiği kavramlar ve tatbiki açısından ele alınmıştır. Aruz ilmi, esas itibariyle aynı olan fakat yeni bahirlerin ihdası, daire sistemindeki farklılıklar, aruz tasarrufları ve işleniş tarzı bakımından tenevvü gösteren bir yapı arz etmesi bakımından dikkate değerdir. Penbe-zâde Erzen-i Rûmî’nin mensur olarak kaleme aldığı Risâle fi’l-Arûz, ilm-i arûzu öğretmek gayesiyle meşhur manzum sözlük Tuhfe-i Şâhidî’deki bahir ve vezinlerin ele alındığı bir eserdir. Eser, bahirler, bahirlerin isimlendirilme sebepleri, usûller, cüzlerin nasıl oluştuğu, taktî’ler gibi ilm-i arûzun asıl konularına taalluk eden bir yapı arz eder. Bu yazıda, hayatı hakkında herhangi bir bilgiye rastlayamadığımız müellifin tespit edebildiğimiz eserlerinden bahsedilmiş ve hâssaten çalışma konumuz olan Risâle fi’l-Arûz tanıtılmış ve ardından da iki nüshası elde edilen eserin çeviri yazılı ve tenkitli metni verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Aruz, Penbe-zâde, Penbe-zâde Erzen-i Rûmî, Risâle fi’l-Arûz, Aruz risaleleri
Abstract
Poetry in our old literature, due to its inseparable integrity with aruz, which has a technical structure, various works related to ilm-i arûz have been brought to the body for centuries. These studies are discussed in terms of the prosperity of the aruz prosody, the concepts and applications it contains. The science of aruz prosody is remarkable in that it presents a structure which is essentially the same, but which shows new tenure, differences in the circle system, prosody savings and the manner of processing. The book Risâle fi’l-Arûz, written by Penbe-zâde Erzen-i Rûmî as a prophet, it is a book that deals with the information in Tuhfe-i Şâhidî to teach the lesson. The work presents a structure that deals with the real subjects of science, such as sermons, reasons for naming, procedures, how the juz is formed, taktî’s. In this article, we can talk about the works of the author, whom we cannot find any information about his life, and our work topic, Risâle fi’l-Arûz is introduced, and then two copies of the work are obtained and the translation is written and criticized.
Keywords
Aruz, Penbe-zâde, Penbe-zâde Erzen-i Rûmî, Risâle fi’l-Arûz, Aruz Pamphlets