DÎVÂNU LUGÂTİ'T-TÜRK’TE YER ALAN DİNİ VE SOYUT KAVRAMLAR
(THE RELIGIOUS AND ABSTRACT TERMS IN DIVANU LUGATI’T-TURK
)
|
Yazar
|
:
Prof. Dr. Cihan Çakmak
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
20
|
|
Sayfa |
:
87-99
|
Özet
Özet
Türkçenin ilk sözlüğü olarak bilinen Dîvânu Lugâti't-Türk 1074-1077 yılları arasında Kâşgarlı Mahmud tarafından kaleme alınmıştır. Türk halkları arasında uzun süre dolaşarak onların kullandıkları her türlü kültür envanterini eserinde kayıt altına alan Kâşgarlı Mahmud bir dilci olduğu kadar, aynı zamanda bir coğrafyacı, etnolog, halk edebiyatı araştırmacısı gibi çok yönlü bir kişiliğe sahiptir.
Yazdığı bu önemli eserle 11. yüzyıl Türk dünyasına adeta projeksiyon tutan Kâşgarlı Mahmud, yaklaşık 1000 yıl önce yaşamış Türk topluluklarının yaşayışlarına dair önemli ipuçları elde etmemize de imkan sağlamaktadır.
Bu çalışmada Şamanizm inancının ardından 10. yüzyılda İslamiyet ile tanışan Türk topluluklarının manevi hayatına dair dini kavramlar ile soyut kavramlara ait söz varlığı listelenecektir. Söz konusu söz varlığı dini ve soyut kelimeler başlığı altında alfabetik olarak sıralanacak, Türkçe madde başlarının hangi oranda kullanıldığı üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Dîvânu Lugâti't-Türk, dini kavramlar, soyut kelimeler, söz varlığı.
Abstract
Known as the first dictionary of Turkish Language, Divanu Lugati’t-Turk is written by Kasgarli Mahmud in 1074-1077. Kasgarli Mahmud who takes the records of every kind of cultural heritage by analycing the Turk societies for a long time, is not only a person interested in language but also is a geographier and searcher of societies’ literature.
Kasgarli Mahmud who gives a light to the Turkish world because of his important study, makes also possible for us to get clues about the Turkish societies that lived almost 1000 years ago.
This study gives a list of the religious and abstract terms of the spiritual lives of the Turk societies who met Islam in the 10th century after Shamanizm. It’s also shown in an alphabetical order and also insisted on the rate of Turkish lexical entries.
Keywords
Divanu Lugati’t-Türk, religion concepts, abstract words, vocabulary.