ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDE ÖZNE SIFAT FİİLLİ YAPILAR VE NESNE SIFAT FİİLLİ YAPILAR: SIFAT FİİL EKLERİNİN NÖBETLEŞE KULLANIMI ÜZERİNE KURAMSAL YAKLAŞIM
(SUBJECT RELATIVE CLAUSE STRUCTURES AND OBJECT RELATIVE CLAUSE STRUCTURES IN OLD ANATOLIAN TURKISH: THEORETICAL APPROACHES TO THE ALTERNATELY USE OF PARTICIPIAL MORPHEMES
)
|
Yazar
|
:
Doç. Dr. Ferhat Karabulut
, Araş.Gör. Medine Yıldız
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
19
|
|
Sayfa |
:
128-148
|
Özet
Robert Underhill, Chomsky’nin kuramlarını esas alarak Türkçedeki sıfat fiillere (esasında sıfat fiilli yapılara) yapısal/söz dizimsel açıdan bakmış ve bu yapıları “Özne Sıfat Fiilli Partisip” ve “Nesne Sıfat Fiilli Partisip” olmak üzere iki farklı türde sınıflandırmıştır. Sıfat fiili yapılar, Türkçede, derin yapının yükleminin yüzey yapıda -An (ve eş değeri) ve/veya -DIk biçimbirimlerinden birini alması ile oluşmaktadır. Yüzey yapıda, sıfat fiil eki ile genişleyen derin yapının yüklemi, derin yapıdan yükselerek sağına yerleşen nesneyi/tümleci nitelemeye başlamaktadır. Nitelenen bu unsura Chomsky başad (head noun) demiştir. Bu çalışmada, Eski Anadolu Türkçesi Dönemi’nde kullanılan sıfat fiilli yapılar, biçim-sözdizimsel ve anlambilimsel temelde ele alınacaktır. Özelde ise, Underhill’in başadın derin yapıdaki konumunu ve işlevini temel alarak yaptığı sınıflamanın, Eski Anadolu Türkçesi Dönemi’nde her durumda geçerli olup olmadığı tartışılacaktır. Eski Anadolu Türkçesi Dönemi’nde sıfat fiilli yapılar Chomsky’nin Üretken-Dönüşümlü Dil Bilgisi ve Yönetim Bağlama Kuramı temelinde incelenecek, sıfat fiil eklerinin nöbetleşe kullanımları -hem özne sıfat fiilli yapılarda hem de nesne sıfat fiilli yapılardaki kullanımları- derin yapı-yüzey yapı temelinde analiz edilecektir.
Anahtar Kelimeler
Türkçe, Eski Anadolu Türkçesi, sıfat fiilli yapı, derin yapı, yüzey yapı
Abstract
Based on Chomsky's theories, Robert Underhill looked at the Turkish relative clauses (essentially relative clause structures) from a structural/syntactic point of view and classified these structures into two different types as “Subject Participles” and “Object Participles”. The relative clauses are formed in Turkish by the predicate of the deep structure taking one of the -An (and equivalent) and / or -DIk morphemes in the surface structure. In the surface structure, the predicate of the deep structure expanding with the participial suffixes starts to qualify the object /complement of the deep structure rising from the deep structure and settling to its right side. Chomsky called this element as head noun. In this study, Relative Clause Structures used in Old Anatolian Turkish will be discussed on the morpho-syntactic and semantic basis. In particular, it will be discussed whether Underhill's classification is valid in all cases of the Old Anatolian Turkish Period. Relative Clause Structures in the Old Anatolian Turkish Period will be examined on the basis of Chomsky's Generative-Universal Grammar and Government Binding Theory.
Keywords
Turkish, Old Anatolian Turkish, relative clause structure, deep structure, surface structure