KUTADGU BİLİG’DE “YANUT” / “CEVÂB”
(“YANUT” / “CEVÂB” IN KUTADGU BILIG
)
|
Yazar
|
:
Prof. Dr. İ. Gülsel Sev
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
19
|
|
Sayfa |
:
1-17
|
Özet
Karahanlı ve İslami devir Türk edebiyatının ilk büyük eseri olan Kutadgu Bilig mükâleme (karşılıklı konuşma) üslûbu dolayısıyla Türk edebiyatının ilk tiyatro eseri olma özelliğini de üzerinde taşır. Mükâleme / karşılıklı konuşma / diyalog için ise soru / yanıt tekniğine baş vurmak kaçınılmazdır.
Bu çalışma Kutadgu Bilig’deki “yanut” / “cevâb” sözcüklerinin kullanımına ilişkindir. Eserde Türkçe bir sözcük “yanut” ile Arapça bir sözcük “cevâb”ın kullanım oranı “yanut” için 171, “cevâb” için 177’dir. Şair, Arapça sözcüğe 151 kez başlıkta yer vermiş bunun yanında diğer 26 yerde geçen yalın ve ek almış “cevâb”la, “cevâb bir-”, “cevâb kıl-” birleşik fiillerini düz anlamıyla kullanmıştır. 151 kez başlıkta kullanılan “cevâb” için Yusuf Has Hâcib’e ait olmadığı, müstensihler tarafından ilave edildiği ihtimalini de göz önünde bulundurmak gerekir. Çalışmada Yusuf Has Hâcib’in Türkçe “yanut” sözcüğünü, Arapça “cevâb” sözcüğüne tercih ettiği beyitlerden hareketle göz önüne serilecek, her iki sözcüğün hangi söz öbekleriyle kalıplaştıkları irdelenecek, söz konusu sözcüklere ilişkin KB III Dizin – Sözlük cildindeki madde başı / içi kullanımlara yönelik önerilerde bulunulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kutadgu Bilig, Yanıt, Cevap, Mükâleme/Karşılıklı Konuşma/Diyalog.
Abstract
Being the first masterpiece of Karahanid and İslamic Turkish Literature, Kutadgu Bilig with its style of discourse has the feature of being the first drama in Turkish Literature. As is known, it is inevitable to employ question and answer method for discourse /dual conversation/ dialogue style.
The focus of the present article is the usage of “yanut” / “cevâb” words in Kutadgu Bilig. “Yanut” being a Turkish word was applied 171 times and “cevâb” being Arabic word 177 times. The poet included the Arabic word in the titles of the chapters 151 times, besides the rest 26 examples consists of nominative, agglutinated and auxiliary verb constructions such as “cevâb bir-”, “cevâb kıl-” with the denotation of the word.
It should be taken into consideration as a possibility that usage of “cevâb” might have been coined by copyists, and these may not be part of the original work produced by Yusuf Has Hâcib. In the article, that Yusuf Has Hâcib preferred the Turkish word “yanut” to Arabic “cevâb” is unrolled on the basis of verses, with which words these two words formed clusters is analyzed and suggestions are provided on the usages of the main entries and subentries in the volume of KB III index-dictionary.
Keywords
Kutadgu Bilig, Yanıt, Cevap, Discourse/ Dual Conversation / Dialog