ÂŞIK YAKUP TEMELİ’NİN KURT HASAN HİKÂYESİ ÜZERİNE BİR İNCELEME
(REVIEW ON MINSTREL YAKUP TEMELI’S STORY OF KURT HASAN
)
|
Yazar
|
:
Doç. Dr. Hüseyin Kürşat Türkan
, Gizem Bor
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
20
|
|
Sayfa |
:
109-166
|
Özet
Halk hikâyeleri, geleneksel bağlamda Türk halk edebiyatının içerik ve icra ediliş anlamında önemli özgünlükler arz eden geniş yelpazeli zengin türlerin¬den biridir. Bir geleneğe bağlı olarak icra edilen yapının bilhassa âşıklar tarafından terennüm edildiği ifade edilmelidir. Âşıklar tarafından söylenen halk hikâyeleri, yer yer masal ve destan özellikleri gösteren nesilden nesle aktarılan anlatılardır. Destan, masal, efsane ve fıkra gibi anlatmaya dayalı türlerden olan halk hikâyele¬rinin Türk halk edebiyatı içinde ayrı bir yeri ve önemi vardır. En eski ve köklü anlatım geleneği olan destanlar, zamanla yerini halk hikâyelerine bırakmışlardır. Bu noktada Türk Edebiyatı için geçiş dönemi eseri olarak görülen “Dede Korkut Hikâyeleri” hem destanın hem de halk hikâyelerinin özelliklerini göstermesi bakımından dikkat çekicidir. Halk hikâyeleri nazım ile nesir bütünlüğünün görüldüğü ve nesir kısmının yoğun olduğu bir yapıya sahiptir. Olaylar, nesir kısmında anlatılırken kahramanların duyguları, düşünceleri ve konuşmaları nazımla aktarılmıştır. Hikâyeler, çeşitli konulara sahip olmakla beraber halk hikâyelerinde aşk ve kahramanlık konularının işlenme sürecinin yoğunluğu tespitlerimiz arasında görülmektedir. Halk hikâyeleri Türk, Arap ve Hint-İran kaynaklı olmak üzere üç grupta incelenmektedir. Halk hikâyelerinde kişiler ve olaylar, realist bir yaklaşımla ele alınmaktadır. Halk hikâyeleri Anadolu sahası anlatmaları içinde geniş yer tutmaktadır. Araştırmacılar halk hikâyelerini birbirinden farklı kılan noktalarını belirleyerek çeşitli tasnifler tapmışlardır. Halk hikâyeleri kültür ve kültür öğelerinin izlerini taşıması, toplumun sosyal ve kültürel yaşamını yansıtması, gelenek ve görenekleri koruması bakımından önemlidir. Âşıklar, kültürü halk hikâyeleri aracılığıyla koruması, günümüzde yaşatması ve kültürün geleceğe taşınmasında bir nevi aktarıcı, anlatıcı rolünü sahiplenmektedir. Çalışmamızın konusu olan Âşık Yakup Temeli’nin “Yusuf ile Elif”, “Süleyman ile Şahperi” ve “Kurt Hasan” adında üç hikâyesi bulunmaktadır. Daha önceki süreçte “Âşık Yakup Temeli’nin Süleyman ile Şahperi Hikâyesi Üzerine Bir İnceleme’’ adlı makalemizde aşığın hayatı etrafında söz konusu halk hikâyesi incelenmişti. İlgili çalışmada söz konusu âşığın hayatı hakkında çeşitli bilgiler verildiği için bu çalışmamızda âşığın hayatı ile ilgili bilgiler, tekrara düşülmemek adına verilmeyecektir. Makalede Âşık Yakup Temeli’nin halk hikâyeciliğine dair kısa bir bilgi verildikten “Kurt Hasan” hikâyesi, motif sırası, kaynağı, coğrafyası, zamanı, kahramanları, epizotlarının ve şiirlerinin tahlili, formelleri, dil ve anlatımı gibi çeşitli yönlerden ele alınıp değerlendirilecektir. Yapılan bu çalışmada hikâyenin orijinal metnine de yer verilecektir. Böylece “Kurt Hasan” hikâyesi ilk kez ilim dünyasına tanıtılıp duyurulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Halk hikâyesi, âşık, Yakup Temeli, Kurt Hasan, epizot, motif sırası
Abstract
Folk tales are one of the rich types of traditional Turkish folk literature with a wide range of originalities in terms of content and execution. It should be stated that the structure performed according to a tradition is handled by mistrels. Folk tales told by minstrels are narratives passed down from generation to generation, showing fairy tale and epic characteristics in places. Turkish folk literature has a different place and importance of folk stories, which are narratives such as epic, fairy tales, legends and anecdotes. Epics, which are the oldest and oldest narrative tradition, have been replaced by folk tales over time. At this point, “Dede Korkut stories”, which are seen as a transitional work for Turkish literature, are noteworthy for showing the characteristics of both epic and folk stories. The folk tales have a structure where the prose integrity with Nazim (prose) is seen and the prose part is dense. While the events are described in prose, the feelings, thoughts and conversations of the protagonists are conveyed by prose. Although the stories have a variety of subjects, the intensity of the process of processing the subjects of love and heroism in folk stories is seen among our findings. The folk tales are examined in three groups of Turkish, Arab and Indo-Iranian origin. People and events in folk stories are dealt with with a realist approach. Folk tales have a wide place in Anatolian field narratives. Researchers have made various classifications by identifying the points that make folk stories different from each other. Folk stories are important in terms of having traces of culture and cultural elements, reflecting the social and cultural life of the society, and preserving traditions and traditions. Minstrels have a kind of transferor and narrator role in protecting culture through folk stories, keeping it alive in the present and bringing culture into the future. The subject of our study, Yakup Temeli, has three stories named” Yusuf and Elif“,” Süleyman and Şahperi “and” Kurt Hasan". In the previous period, “ a review of the story of Süleyman and Şahperi by Yakup Temeli’, the story of the people around the life of the bard was examined. Since various information about the life of the bard is given in the related study, information about the life of the bard in this study will not be given in the name of not falling into repetition. After giving a brief information about the folk storytelling of Yakup Temeli’s, the story of “Kurt Hasan” will be examined in various aspects such as order of motif, source, geography, time, heroes, analysis of episodes and poems, formels, language and narration. This work will also include the original text of the story. Thus, the story of” Kurt Hasan " will be introduced to the world of Science for the first time.
Keywords
Folk tales, Minstrel, Yakup Temeli, Kurt Hasan, epizod, motif,