FİRDEVSÎ ŞÂHNÂME'SİNİN TÜRKÇE İLK ÇEVİRİSİ ÜZERİNE
(ABOUT THE FIRST TRANSLATION OF FİRDEVSÎ ŞÂHNÂME IN TURKISH
)
|
Yazar
|
:
Fatih BUDAK
, Doç. Dr. Tülay Çulha
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
20
|
|
Sayfa |
:
75-86
|
Özet
İran’ın millî şairi kabul edilen Firdevsî ve eseri Şâhnâme, dünya çapında tanınan ve birçok dile çevirisi yapılmış millî bir destan örneğidir. Şâhnâme, sadece İranlıları değil diğer toplumların da kültürlerini ve edebiyatlarını büyük ölçüde etkilemiş bir eserdir.
Şâhnâme’nin 15. yüzyıldan itibaren Türkçeye birçok çevirisi yapılmış; bununla birlikte yine Şâhnâme konu, vezin ve içerik gibi özellikleri bakımından Türk edebiyatında birçok şaire ilham kaynağı olmuştur. Tarih yazıcılığımızın şekillenmesinde de önemli etkileri görülen bir eserdir. Hem edebî hem de tarih yazıcılığı bakımından, geçmişte Şâhnâme’den çokça yararlanılmıştır. Halkın da anlayabileceği biçimde Türkçe Şâhnâme tercümelerinin yapılması ilerleyen dönemlerde halk arasında Şâhnâme anlatıcılarının, kıssa-hânların ortaya çıkmasına hatta meddahlık geleneğinin oluşmasına etki etmiştir.
Çalışmamızın amacı; Firdevsî, Şâhnâme, Şâhnâme’nin Türk kültürü, hikâye anlatıcılığı ve tarih yazıcılığı gibi konulardaki derin etkilerine değinmek, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde bulunan Hazine 1116 numarada kayıtlı mensur Şâhnâme tercümesini dil ve yazım özellikleri bakımından ayrıntılı biçimde tanıtmak ve tercümedeki dönemin genel özelliklerinden farklı olan kullanımları açıklamaktır.
Anahtar Kelimeler
Şâhnâme, Firdevsî, Eski Anadolu Türkçesi, Mensur Çeviri, Türk Edebiyatı.
Abstract
Firdevsî, who is accepted as the national poet of Iran, and Shahnamah is an example of a national epic that is recognized around the world and translated into many languages. It has greatly influenced not only the Iranians but also the cultures of other societies.
Shahnamah has been translated into Turkish since the 15th century; with this, Shahnamah has become a source of inspiration for many poetry in Turkish literature in terms of features such as subject, venue and content. It is a work that has important effects in the formation of our historiography. In the sense of both literary and historiographical writers, Shahnamah has benefited much in the past. Making Turkish translations of Shahnamah in such a way that the public could understand contributed to the formation of Shahnamah narrators among the people, the emergence of shortshods and even the tradition of meddah.
The purpose of our work is introduce certain translations of Shahnamah,
to explain the uses that are different from the general features of the period, located in Topkapı Palace Museum Library registered at number Hazine 1116 after having referred to the effects of Firdevsî, Shahnamah and Shahnamah on Turkish culture.
Keywords
Shahnamah, Firdevsî, Old Anatolian Turkish, Shahnamah’s translation, Turkish literature.