MACBETH ‘TEN ÖLMEYE YATMAK’A KİŞİSEL ZAMANLAR: YIKICI ZAMANA KARŞI YAPICI ZAMAN
(PERSONAL TIME FROM MACBETH TO ÖLMEYE YATMAK: CONSTRUCTIVE TIME AGAINST DESTRUCTIVE TIME
)
|
Yazar
|
:
Dr. Birsel Sağıroğlu
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
21
|
|
Sayfa |
:
98-113
|
Özet
Hümanist hareketten etkilenen on altıncı yüzyıl trajedi yazarı William Shakespeare (1564-1616) ile modern dönemin yazarı Adalet Ağaoğlu (d. 1929) arasında “zaman”ı ele alışları noktasında birtakım ortaklıklar saptanmıştır. Macbeth’te (1606) kahraman, yıkıcı zamandan kaçamamış, sonsuz bir şimdide kalma isteği ya da hırsları nedeniyle bir süreliğine doğrusal zamanı dışlamıştır. Ne var ki sürekli ilerleyen zaman bütün gerçekleri gün yüzüne çıkarmış ve kahramanın sonunu getirmiştir. Ölmeye Yatmak’ta (1973) Aysel de doğrusal/kişisel zamandan kaçamamış, Macbeth gibi, bu zamanı bir otel odasında kımıltısızlaştırmış ancak metnin sonunda kahraman yüzleştiği geçmişinden aklanarak çıkmıştır. Onun zamanı Macbeth’ten farklı olarak yapıcıdır. Aysel kendi ben’ine kavuşarak sonsuzluğa katılır, Macbeth suçla dolu bir geçmişten kaçamaz, yok olur.
Olası bir geleceği, iktidarını sağlamlaştırmak için tasarlayan Macbeth, üst üste cinayetler işler, bu nedenle de zamanı hızlandırır. Onun bu hırsı, zamanlar arası etkileşimi ve bu etkileşimdeki gerilimi açığa çıkarır. Benzer şekilde Aysel, bugün ve geçmiş arasındaki farkı gözler önüne sererek bireyselleşme çabasını olası bir gelecekte haklı çıkarmak için zamanlar arasında gezinir. Aysel, Macbeth’ten farklı olarak zamanı yavaşlatır. İlkinde zamansal hareket şimdiden varsayımsal bir geleceğe, ikincisinde geçmişten kahramanın şimdisine yöneliktir. Bu makalede, zamanın kahramanlar üzerindeki etkisi dikkat çeken sembollerden ve doğrusal zamanın kaçınılmaz baskısının kahramanlar üzerindeki etkisinden hareketle açımlanmıştır. Nedenleri farklı olsa da ölüme ilerleyen kahramanların yaşadıkları stresin zamanı ne şekilde yönettiği makalenin diğer çıkarımı olarak ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Ölmeye Yatmak, Macbeth, doğrusal zaman, yıkıcı zaman, yapıcı zaman, tersine çevirmezlik, sembolik zaman
Abstract
Some partnerships between the sixteenth-century tragedy writer William Shakespeare (1564-1616), who was influenced by the humanist movement, and the writer of the modern era, Adalet Ağaoğlu (b.1929) was determined in terms of their handling of "time". In Macbeth (1606), the hero could not escape the destructive time, excluding his desire to remain in an eternal present, or linear time for a while due to his ambitions. However, the ever-advancing time brought all the facts to the light and brought the end of the hero. In Ölmeye Yatmak (1973), Aysel was unable to escape from linear / personal time,and like Macbeth, make this time in a hotel room unmoving, but at the end of the text, the hero came out of his past she faced by exculpating. Her time, unlike Macbeth, is constructive. Aysel regains his own “I” and joins eternity, Macbeth cannot escape from a crime-filled past and disappears.
Designing a possible future to consolidate his power, Macbeth commits murders in a row, thus he speeds up time. His ambition reveals the intertemporal interaction and the tension in this interaction. Similarly, Aysel navigates through times to justify her individualization effort in a possible future, revealing the difference between today and the past. Unlike Macbeth, Aysel slows down time. In the first, the temporal movement is directed from the present towards a hypothetical future, and in the second, from the past to the hero’s present. In this article, the effect of time on heroes is explained by drawing attention to the symbols and the effect of the inevitable pressure of linear time on heroes. Although the reasons are different, how the stress, which the heroes progressing to death experience, manage the time is discussed as another inference of the article.
Keywords
Ölmeye Yatmak, Macbeth, linear time, destructive time, constructive time, irreversibility, symbolic