SİVAS FOLKLORUNA DAİR MANZUM BİR HALK FIKRASI: SİVASLI EDÎB’İN HEKÎMNÂME’Sİ
(A FOLK HUMOR POEM FROM SIVAS FOLKLORE: SIVASLI EDIB’S HEKIMNAME
)
|
Yazar
|
:
Dr. Öğr. Üyesi Muzaffer KILIÇ
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
11
|
|
Sayı |
:
32
|
|
Sayfa |
:
43-60
|
Özet
Güldürü amacı taşıyan latife ve fıkra gibi anlatılar, sözlü ve yazılı kültürde zengin bir literatüre sahiptir. Bu mizahî anlatıların çoğu tahkiyevî tarzda mensur hâlde kaleme alınmışken bir kısmı manzum bir şekilde yorumlanmıştır. Osmanlı döneminde manzum şekilde yazılan fıkralardan biri de Sivaslı Edîb’in varlığı bilinmeyen Hekîmnâme’sidir. Eserin eldeki yegâne nüshası müellif hattı olup Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi İsmail Saib I 1846 numarada yer almaktadır.
Sade bir Türkçe ile kaleme alınan 144 beyitlik bu manzum fıkra, mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmıştır. Eser, şarap düşkünü bir Rind’in âşık olduğu Ermeni Hekim’e kavuşmak için oynadığı hileli oyunu konu edinmektedir. Mukaddime olarak adlandırabileceğimiz 4 beyitlik kısa bir giriş bulunan eserde; önce Ermeni Hekim ile Rind’in hâlleri uzunca tasvir edilir, ardından Rind’in Hekim’le muhaveresi, Hekim’i elde etmek için yaptıkları ve ona kavuşma süreci anlatılır.
Bu çalışmada Hekîmnâme adlı varlığı bilinmeyen manzum fıkra ile müellifi Sivaslı Edîb mevzubahis edilmiştir. Giriş bölümünde kısaca fıkra ve letaif bahsine değinilmiştir. İlk bölümde eldeki verilerden hareketle Hekîmnâme’nin müellifi Sivaslı Edîb’in hüviyetine dair yorumlarda bulunulmuştur. İkinci bölümde Hekimnâme’nin bilinen tek nüshasının tanıtımı yapılarak dil ve üslup özellikleri ile imla hususiyetlerine değinilmiş, ardından da eserin özetine yer verilmiştir. Son bölümde de incelenen eserin aslı Latinize bir halde sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Sivaslı Edîb, Hekîmnâme, Manzum Fıkra, Latife, Mizah.
Abstract
Humorous narratives such as latife and anecdotes have a rich literature in oral and written culture. While most of these humorous narratives were written in prose in a narrative style, some of them were interpreted in verse. One of the jokes written in verse during the Ottoman period is Sivaslı Edîb's unknown Hekîmnâme. The only available copy of the work is the author's own manuscript and is located in Ankara University Faculty of Language History Geography Library İsmail Saib I 1846.
Written in simple Turkish, this 144 couplets of poetic anecdote is written in the verse form of masnavi. The work is about the tricky game played by a wine-loving Rind in order to meet the Armenian Hekim, whom he is in love with. In the work, which has a short introduction of four couplets, which we can call preface; first, the states of the Armenian Hekim and Rind are described at length, then Rind's conversation with Hekim, his actions to obtain Hekim and the process of reuniting with him are described.
In this study, the unknown poetic anecdote called Hekîmnâme and its author Sivaslı Edîb are discussed. In the introduction, the joke and letaif genre are briefly mentioned. In the first chapter, based on the available data, comments are made on the identity of Sivaslı Edîb, the author of Hekimnâme. In the second part, the only known copy of Hekimnâme is introduced and its language, style and spelling features are mentioned, followed by a summary of the work. In the last part, the original of the work is presented in a Latinized form.
Keywords
Sivaslı Edîb, Hekîmnâme, Folk humor poem, Joke, Humor.