TÜRKÇEDE ‘KIRMIZI’ RENK KAVRAMINA İLİŞKİN ADLANDIRMALAR
(THE NAMING RELATING TO THE COLOUR CONCEPT ‘KIRMIZI’ IN TURKISH
)
|
Yazar
|
:
Prof. Dr. Zafer Önler
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2015
|
|
Sayı |
:
5
|
|
Sayfa |
:
17-23
|
Özet
Günümüz Türkçesinde kırmızı renk kavramı için al, kızıl ve kırmızı olmak üzere üç ad bulunmaktadır. İlk ikisinin Türkçe kökenli olmasına karşılık “kırmızı” sözcüğü Arapça kökenlidir. Bir dilde aynı kavram için birden çok karşılık bulunamayacağı genel ilkesi göz önüne alındığında “al” ve “kızıl” sözcüklerinin eşanlamlı olamayacağı açıktır. “al” sözcüğünün tarihsel dönemlerde “pembe” anlamında olduğu, zaman içinde anlam değişimine uğrayarak “kızıl” sözcüğüyle eşanlamlı görünüm kazandığı anlaşılmaktadır. Bu anlam değişiminde “pamuk” karşılığı olan Farsça “penbe” sözcüğünün renk adı olarak yaygınlaşması etken olmuştur. “kızıl, kırmızı, al” sözcükleri, eşanlamlı görünmekle birlikte anlam değeri açısından farklılık gösterir: “al bayrak, kızıl saçlı, kırmızı kalem” gibi.
Anahtar Kelimeler
renk adları, al, kızıl, kırmızı.
Abstract
There are three words “al, kızıl, kırmızı” used for the concept “kırmızı” in Modern Turkish. Though the first two are of Turkish origin, “kırmızı” is Arabic in origin. It is definite that the words “al” and “kızıl” can not be synonyms taking into account the general principle saying in a language multiple words can not be used for the same concept. It is understood that the word “al” meaned “pink” in historical periods of Turkish and has changed semantically in time and become the synonym of the word “kızıl”. In this semantic change, the proliferation of the Persian word “penbe” corresponding to “cotton” as a name of a colour has been effective. While the words “kızıl, kırmızı, al” seem synonymous in fact they differ from each other in terms of semantic value: “al bayrak, kızıl saçlı, kırmızı kalem”.
Keywords
colors naming, red, pink, rosy.