ESKİ UYGURCA YAPA ‘TAMAMEN’ KELİMESİNİN KÖKENİ ÜZERİNE
(ON THE ETYMOLOGY OF OLD UIGUR YAPA ‘COMPLETELY’
)
|
Yazar
|
:
Doç. Dr. Erdem Uçar
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
9
|
|
Sayfa |
:
118-127
|
Özet
Türkçede, yeni kelimelerin ortaya çıkış yollarından biri de sözlükbirimleşmedir (lexicalization). Sözlükbirimleşmede ‘yeni sözlükbirime uyarlama’ ve ‘dilbilgisi üretim kurallarının dışına çıkma’ süreci sözkonusudur. Sözlükbirimleşmenin neticesinde meydana gelen yeni kelime, yapım ekleriyle meydana getirilen kelimelerden farklılık gösterir, zira sözlükbirimleşme sürecinde ortaya çıkan ek artık donmuş ve kalıplaşmış bir ektir. Ek kalıplaşması olayı (frozen) kelime yapımından ziyade kelimenin kökeninin açıklanması noktasında önemlidir. Uygurca ‘(her şeyi) kaplamak, kapsamak, birleştirmek’ anlamındaki yap- fiilinden ünlü zarffiil eki -A’nın sözlükbirimleşmesiyle yapa ortaya çıkmış olmalıdır. Eski Türkçenin hazırlanacak sözlüklerine yapa’nın eklenmesi doğru olacaktır.
Anahtar Kelimeler
Etimoloji, Uygurca, yapa ‘tamamen’, sözlükbirimleşme.
Abstract
The lexicalization is a way of word formation in Turkish. This process is considered as “adoption into the lexicon’’ and ‘‘falling outside the productive rules of grammar”. Lexicalized words differ from words with productive suffixes, so lexicalized words have petrified or frozen suffixes. The frozen suffixes are very important on account of etymological explanations. Uigur yapa is derived from yap- ‘to cover (all); to stick (all) together’ by frozen vowel converb suffix -A. Old Turkic yapa must be inserted to forthcoming Old Turkic dictionaries.
Keywords
Etymology, Uigur, yapa ‘completely’, lexicalization