SİNAN PAŞA’NIN MAÂRİF-NÂMESİ’NDE İDEAL İNSAN
(THE IDEAL PERSON IN SİNAN PASHA'S MAÂRİF-NÂME
)
|
Yazar
|
:
Doç. Dr. Süleyman Solmaz
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
12
|
|
Sayfa |
:
106-117
|
Özet
Sinan Paşa on beşinci yüzyılda yaşamış, edip, mütefekkir ve âlim (müderris) bir devlet adamıdır. İstanbul’un ilk kadısı büyük âlim Hızır Beyin oğludur. İsmi Yusuf bin Hızır Bey bin Celâleddîn olup, lakabı Sinânüddîn’dir. Hoca Paşa şanı ile meşhur oldu. Doğum tarihî ve yeri hakkında ihtilaf vardır.
Birçok kaynak, 1440’ta İstanbul’da doğduğunu yazmaktadır. Maârif-nâme ve Tazarru-nâme isimli eserlerinde Türk-İslâm Tefekkür Dünyası’nda önemli bir yere sahip olmuştur. Yazdığı eserlerde meselelere vukufiyet dikkat çekmektedir.
Sinan Paşanın keskin bir zekâsı, üstün bir anlayış kabiliyeti vardı. Bu kabiliyetiyle, genç yaşta geniş bir bilgiye sahip oldu. Son derece cömert ve derviş mizaçlıydı. Dünyaya değer vermezdi. Tasavvuf ehline büyük muhabbet gösterirdi.
Sinan Paşa, taklidi mümkün olmayan bir üslûb sahibidir. Bu konuda eski-yeni bütün kaynaklar ittifak etmişlerdir.
Eski Türk Edebiyatında dinî-ahlâkî öğütleri ihtiva eden ve didaktik bir mahiyet arz eden eserlere nasihatname/pendname adı verilir. Bu tür eserlerin bir bölümü insanlara öğüt vermeyi amaçlar. Burada iyi ve olgun bir insanın nasıl olması gerektiği, iyi bir devlet adamı nasıl olur gibi konular işlenmektedir.
Türk Edebiyatının ilk örneklerinden olan siyasetname tarzındaki Kutadgu Bilig ve aslen tasavvufî eserler olan Divân-ı Hikmet, Atabetü’l-Hakâyık ve Risaletü’n-Nushiyye gibi eserlerin yoğun olarak dinî-ahlâkî öğütler içermesi, İslamiyet’in yayılma aşamasında olduğu Türk toplulukları arasında İslami anlayışın hızla inkişaf etmesinde etkili olmuştur.
Anahtar Kelimeler
Sinan Paşa, Maarif-name, Nasihat, İdeal İnsan, Tasavvuf, Fikrî Hayat
Abstract
Sinan Pasha who lived in the fifteenth century is a statesman, intellectual and scholar. He was the son of Hızır Bey who was a great scholar and the first kadi of Istanbul. His name is Yusuf and the nickname is Sinânüddîn. He became famous being called as Hoca Pasha. There is a dispute about his date of birth and place of birth.
Many sources wrote that he was born in Istanbul in 1440. With his works named Maârif-nâme and Tazarru-nâme he had an important place in the Turkish-Islamic world of thought. In his works it is obvious that he had a deep knowledge in the fields of literature, religion etc.
Sinan Pasha had a sharp intelligence and a superior understanding ability. With this ability, he gained extensive knowledge at a young age. He was extremely generous, kind and tolerant. He did not give importance to worldly affairs and showed great affection to the sufis.
Old and new sources agree that Sinan Pasha had a unique style.
The works containing the religious and moral advices and having a didactic nature are called as nasihatname or pendname in the Classical Turkish Literature. Some of these works aim to give advice to people. The moral values that are to be found in a wise man and a good stateman are explained in these works.
Being written in siyasetname genre Kutadgu Bilig, which is one of the first examples of Turkish Literature and Divan-ı Hikmet, Atabetü'l-Hakâyık and Risaletü’n-Nushiyye which are originally mystical works which contain intensive religious, moral advice helped to develop Islamic understanding that gradually spreading among Turkish communities in that time.
Keywords
Sinan Paşa, Maarif-name, Advice,ideal person,mysticism, Intellectual Life