MİTOLOJİDEN EDEBİYATA SU ANASI
(“FROM MITHOLOGY TO LITERATURE MOTHER OF WATER”
)
|
Yazar
|
:
Prof. Dr. Mustafa Öner
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
19
|
|
Sayfa |
:
47-54
|
Özet
Çağdaş Tatar edebiyatının kurucusu Abdullah Tukay’ın (1886-1913) Su Anası başlıklı şiiri (1908) aslında bir halk masalına dayanmaktadır. Önceki yıl da bir orman cini anlatısına dayanan Şüreli manzumesini yayımlayan ünlü şair, halk ağzından folklor derlemeleri de yapan bir profesyoneldir. Tukay’ın Bişek Bavı “Beşik Bağı”, Avıl Hatınınıñ Bala Tirbetkende Ömitlere “Köylü Kadının Çocuk Sallarken Ümitleri”, Şürele, Kük Sıyır “Mavi İnek”, Taz “Kel”, Altın Eteç “Altın Horoz”, Yaña Kisekbaş “Yeni Kesik Baş”, Kece belen Sarık “Keçi ile Kuzu” eserlerinde Tatar folklorunun güçlü etkisini görmek mümkündür.
Deniz, göl, akarsu gibi yerlerde suların iyesi veya anası olarak bilinen mitolojik varlık, A. Tukay’ın bu manzumesinin kahramanıdır. Şair, Tatar halk edebiyatının ve folklorik geleneklerin güçlü olduğu bir ortamda yetişmiştir; mitolojik anlatıları, rivayetleri şahsiyetine sindirmiştir. Modern edebiyatlar için tarihî bir değeri olan çocuk edebiyatına mükemmel örnekler veren A. Tukay, albastıların, ubırların, şürelilerin dünyasını yakından bilip eserlerinde örneklendirmiştir. Su Anası manzumesi de mitolojiden çağdaş edebiyata yansıyan kültürün güzel bir örneği olarak değer taşır.
Anahtar Kelimeler
Abdullah Tukay, Tatar şiiri, mitoloji, halk edebiyatı, çağdaş edebiyat, su anası.
Abstract
The poem titled “Mother of Water” (1908) by Abdullah Tukay (1886-1913), founder of contemporary Tatar literature, is actually based on a folk tale. The famous poet who published his Şüreli verse based on the narrative of a forest genie in the previous year is a professional who also compilations folklore from the public mouth. It is possible to see the strong influence of Tatar folklore in Tukay's works Bişek Bavı “Cradle Bond”, Avıl Hatınınıñ Bala Tirbetkende Ömitlere “Hopes of peasant woman as she shakes children”, Şürele “Forest Genie”, Kük Sıyır “Blue Cow”, Taz “Bald”, Altın Eteç “Golden Rooster”, Yaña Kisekbaş “New Severed Head”, Kece belen Sarık “Goat and Lamb”.
The mythological entity known as the owner or mother of the waters in places such as sea, lake, stream is the hero of this verse of Tukay. The poet grew up in an environment where Tatar folk literature and folkloric traditions were strong therefore he digested mythological narratives into his personalty. Tukay gave excellent examples of children's literature, which has historical value for modern literatures, and he closely knows the world of magicians, vampires, forest genies and exemplified them in his works. The “Mother of Water” verse is also valued as a fine example of the culture reflected in modern literature from mythology.
Keywords
Abdullah Tukay, Tatar poetry, mythology, folk literature, modern literature, mother of water.